Uygulayalım
Filozofların tümdengelimle ilgili verilen düşüncelerini okuyunuz. Günlük yaşamda kullanılan tümdengelim örneklerini araştırıp kutucuklara yazınız.
Aristoteles, Aristoteles’e göre “tikel durumlardan tümele geçiş”. Aristoteles tümevarımı (yün, epagoge) şöyle bir örnekle açıklar: Söz gelimi “En usta sürücü bilgi sahibi kişiyse ve arabacı için de aynı söylenebiliyorsa o zaman genel olarak her durumda, bilen kişi en iyidir.” (Topikler [Topika], 1, 12). Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi
Descartes, Descartes’a göre ele alınan sorunun kapsadığı şeylerin yeterli ve düzenli bir sayımından hareketle bir gerçeğe varmaya dayanan düşünme sürecidir. Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi
Mill, J. S. Mill’e göre sonucu genişletmek yerine daraltan tümdengelimin tersine sonucun öncüllerdeki içeriği belirtik hâle getirmekle yetinmeyip genişlettiği akılyürütme tarzı. Mill bu konuda şunları söyler: “Tümevarım bir sınıfa bağlı bazı bireyler için doğru olan şeyin o sınıfın tümü için doğru olduğu ya da bazen doğru olanın benzer koşullarda her zaman doğru olacağı sonucuna varmamızı sağlayan yöntemdir.” Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi
“Bütün balıklar denizde yaşar. Çupra bir balıktır. O halde çupra denizde yaşar.”
“Bütün sporcular antreman yapar. Ali bir sporcudur. O halde Ali’de antreman yapıyor”
“Mantık bilenler doğru düşünür. Şeyma doğru düşünemiyor. Demek ki Şeyma mantık bilmiyor.
“Bütün insanlar ölümlüdür. Sokrates bir insandır. O halde Sokrates ölümlüdür”