2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme
A. Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1.
I. Murad Dönemi’nde;
• Hamitoğullarının topraklarının bir bölümünün satın alınması,
• Germiyanoğullarının topraklarının bir bölümünün de çeyiz yoluyla Osmanlı topraklarına katılması uygulamalarına bakılarak,
I. Anadolu Türk siyasi birliğinin kurulmaya çalışıldığı
II. Osmanlı egemenlik alanının genişletildiği
III. Anadolu’da Osmanlı hâkimiyetinin tamamen sağlandığı yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: C
2.
I. Eyyubi Devleti
II. İlhanlı Devleti
III. Memlûklu Devleti
IV. Altın Orda Devleti
Yukarıda verilen devletlerden hangileri Osmanlı Beyliği’nin kurulduğu dönem olan XIV. yüzyıl başlarında Yakın Doğu’da siyasi varlığını sürdürmemiştir?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) III ve IV E) I ve IV
Cevap: A
3. Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de Anadolu’ya nispeten kısa sürede hâkimiyet kurmasında aşağıda- kilerin hangisinin etkisinden söz edilemez?
A) Akıncı uç beylerinin fetihlere destek vermesi
B) Gayrimüslimlere yönelik istimâlet politikası izlenmesi
C) Ahiyân-ı Rûm ve Bâciyân-ı Rûm teşkilatlarının katkıları
D) Fethedilen yerlerde iskân politikasının uygulanması
E) Türkiye Selçuklu Devleti’nin desteğinin alınması
Cevap: E
4. Tarihçi Âşıkpaşazade, Karacahisar şehrine Türkiye Selçuklu Devleti tarafından bir kadı atanması üzerine çıkan tartışmada, Osman Bey’in ağzından çıkan şu sözleri aktarmıştır: “Ben, kılıcımın ucuyla fethettim bu kenti. Buraya kavuşmaya Selçuklu sultanından ne diye izin isteyecek mişim? Ona, sultan olma onurunu veren Tanrı, bana da cihat yoluyla han olma onurunu verdi.”
Buna göre Osman Bey’in sözü ile ilgili olarak;
I. fetih politikasına ağırlık verdiği,
II. bağımsız hareket etmeye çalıştığı,
III. kendi adalet sistemini kurmak istediği yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E
5. Osmanlı Devleti’nin kurulduğu XIII. yüzyıl sonlarında Anadolu ve çevresindeki siyasi teşekküllerle ilgili olarak yukarıda verilen dilsiz harita üzerinde numaralandırılmış yerlere hangisi getirilmelidir?
A) I II III IV B) II III IV I C) III IV I II D) IV I II III E) IV I III II
Cevap: E
6. XIV. yüzyıl başlarında Anadolu’da,
• Türkiye Selçuklu Devleti’nden ayrılarak bağımsızlığını ilan eden birçok Türk beyliği vardı.
• Batı’da, Bizans etkinliğini kaybetmiş durumdaydı.
• Doğu Karadeniz’deki Trabzon İmparatorluğu zayıf bir devletti.
• Güney Anadolu’ya Memlûk Devleti , Doğu Anadolu’ya ise İlhanlı Devleti hâkim durumdaydı. Bu bilgiler dikkate alındığında,
I. Anadolu’nun tamamına hâkim bir siyasi yapı söz konusu değildir.
II. Anadolu siyasi yönden parçalanmış durumdadır.
III. Anadolu jeopolitik önemini kaybetmiş durumdadır,
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
Cevap: D
7. Yukarıda 1345 yılında Osmanlı Devleti sınırlarını gösteren harita verilmiştir. Haritadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Osmanlı Devleti, Rumeli’ye geçmiş durumdadır.
B) Anadolu’da siyasi birlik söz konusu değildir.
C) Osmanlı Devleti, Güney Marmara’nın tamamına hâkim konumdadır.
D) Bizans, Anadolu’daki hâkimiyeti kaybetmiş durumdadır.
E) Osmanlı Devleti’nde denizcilik faaliyetleri için uygun ortam söz konusudur.
Cevap: A
8. Osmanlı Devleti, Ankara Savaşı sonrası Anadolu’da siyasi üstünlüğünü kaybederken Balkanlarda böyle bir durum söz konusu olmamıştır.
Bu durumun yaşanmasında Osmanlı Devleti’nin uyguladığı;
I. İstimâlet,
II. İskân,
III. Adalet
politikalarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E
9.
I. Rumeli’ye geçilmesi
II. İlk Osmanlı-Bizans savaşının yapılması
III. Anadolu Türk siyasi birliğinin kurulmasına yönelik faaliyette bulunulması
Yukarıda verilenlerden hangileri Orhan Bey Dönemi ile ilgilidir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: D
10. Osmanlı Devleti, Rumeli’de fetihlere başladığı andan itibaren ele geçirdiği şehir ve köylerde sistemli bir iskân politikası takip etmiştir. Fetihler sırasında köy ve kasabalarını terk ederek başka bölgelere kaçanların yerlerine, Anadolu’dan Türkmenler getirilerek yerleştirilmiştir. Bir süre vergiden muaf tutulan bu Türkmenler, kendilerine verilen arazileri işlemiştir. Yerli halktan ayaklanma ihtimali olanlar ise başka yerlere gönderilmiştir. Buna göre Osmanlı Devleti’nin iskân politikası ile hangisini amaçladığı söylenemez?
A) Fethedilen bölgelerin güvenliğini sağlamak
B) Merkezî otoriteyi güçlendirmek
C) Fetihlerin kalıcı olmasını sağlamak
D) Tarımsal üretimi artırmak
E) Bölge halkını asimile etmek
Cevap: E
11. Yukarıdaki haritada Yıldırım Bayezid Dönemi’nde, Osmanlı Devleti’nin Anadolu sınırları verilmiştir.
Buna göre,
I. Osmanlı Devleti, Memlûklerle sınır komşusu olmuştur.
II. Anadolu’da Türk siyasi birliği büyük ölçüde sağlanmıştır.
III. Osmanlı Devleti, toprak bütünlüğünü sağlamış durumdadır,
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: B
12. Aşağıda verilenlerden hangisi Osmanlı Devleti ile Timur Devleti arasında yapılan Ankara Savaşı’nın sonuçlan arasında gösterilemez?
A) Osmanlı Devleti, Anadolu’daki siyasi otoritesini kaybetmiştir.
B) Bizans Balkanlarda kaybettiği toprakları geri almıştır.
C) Anadolu’da birçok Türk beyliği yeniden kurulmuştur.
D) Osmanlı Devleti Fetret Dönemi’ne girmiştir.
E) Osmanlı Devleti’nin batıya ilerleyişi bir süre durmuştur.
Cevap: B
13. Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de uygulamış olduğu iskân politikası ile ilgili olarak,
I. Balkanlarda kalıcı olmayı amaçlamıştın
II. Konargöçer Türk boylarını yerleşik hayata geçirmeyi amaçlamıştır.
III. Balkanları tamamen Türkleştirmeyi amaçlamıştın
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: C
14. Aşağıda verilen Osmanlı padişahlarından hangisinin döneminde Anadolu Türk siyasî birliğini sağlamaya yönelik herhangi bir faaliyet söz konusu değildir?
A) Osman Bey B) Orhan Bey C) Yıldırım Bayezid
D) Çelebi Mehmet E) II. Murad
Cevap: A
E. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız.
Süleyman Paşa Taraklıyı ve Yenice’yi ve Bolu’yu ve Mudurnu’yu feth ettikten sonra of vilâyetlerde ne kadar kâfir evleri varsa Süleyman Paşa’nun adlini ve insafım gördüler, çoğu Müslüman oldular. S! gün (halk, ahali, memleket) hep ana (ona) mutî oldular (tabi oldular). Ve girü ol yörenün kâfirlerini incitmediler, istimâletler verdiler. Emn ü eman (güvenlik) içinde oldular. Hatunlarını ve dahi oğianianm ve kızlarım be-gâyet hoş duldular. Oirnnik kal as mu n kâfirleri bu gâzilerle müttefik oldular. Ayaşiona derler bir kal‘a vardı. Varup ol hisarı aldılar. Hisar ellerinde iki oldu. Ve bunun halkıyla dahi barışdılar.
1. Yukarıdaki metne verilebilecek en uygun başlık sizce ne olmalıdır?
Cevap: Süleyman Paşa'nın Fetihleri ve İstilaları
2. Osmanlı tarihçilerinin vermiş olduğu bilgilerden yola çıkarak Osmanlı Devleti’nin fetih politikası hakkında ne gibi çıkarımlarda bulunabilirsiniz?
Osmanlı Devleti'nin fetih politikası hakkında metinden çıkarılabilecek bazı bilgiler şunlar olabilir:
- Osmanlılar, fetihler sırasında sadece toprakları ele geçirmekle kalmamış, aynı zamanda halkın güvenliğini ve refahını sağlama amacı gütmüşlerdir.
- Fetihler sırasında dini hoşgörü politikaları izlemişler ve fethettikleri bölgelerdeki kâfirlerin korunmasını ve Müslüman olmalarını teşvik etmişlerdir.
- Fetihler sırasında şiddeti ve halkı incitme politikalarından kaçınılmış, istimâlet (himaye) verilmiştir.
- Osmanlılar, fetihler sonucunda fethettikleri bölgelerin halkı ile barışçıl ilişkiler kurmuş ve onların güvenliğini sağlamışlardır.
- Fetihler sonucunda yeni fetih edilen bölgelerde barış ve huzurun tesis edilmesi hedeflenmiştir.
Bu bilgilere dayanarak Osmanlı Devleti'nin fetih politikasının hem toprak kazanma hem de fethettikleri bölgelerin halkını kazanma ve koruma amacı taşıdığı söylenebilir. Hoşgörü ve istimâlet politikaları, Osmanlıların fetihlerini sadece askeri zaferler olarak değil, aynı zamanda sosyal ve siyasi birleşme süreçleri olarak gördüklerini göstermektedir.
C. Aşağıda verilen ifadelerin başına ifade doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1. (D) Osman Bey Dönemi’nde, Bizans’la yapılan Koyunhisar Savaşı’nı Osmanlı Beyliği kazanmıştır.
2. (D) Orta Asya’da büyük bir devlet kuran Timur, Altın Orda Devleti’ne son vererek Rus knezliklerinin güneye inmesine ortam hazırlamıştır.
3. (Y) II. Murad Dönemi’nde Haçlı ittifakına karşı Niğbolu Savaşı yapılmıştır.
4. (D) Osmanlı Devleti, Çimpe Kalesi’nin Bizans tarafından kendilerine verilmesiyle ilk kez Rumeli’ye geçmiştir.
5. (Y) Osmanlı Devleti’nin Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamak amacıyla ortadan kaldırdığı ilk Türk beyliği Germiyanoğulları Beyliği’dir.
Ç. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifadeleri yazınız.
1. II. Murad Dönemi’nde Osmanlı Devleti ile Haçlı ittifakı arasında Varna Savaşı ve II. Kosova Savaşı yapılmıştır.
2. Fetret Dönemi’nde Osmanlı şehzadeleri İsa – Musa – Süleyman ve. Mehmet arasında taht kavgalarının yaşadığı bu döneme Fetret Devri denilmiştir.
3. Osmanlı padişahlarından I. Murad Dönemi’nde. Hamitoğulları .çeyiz yoluyla, Germiyanoğulları ise satın alınma yoluyla Osmanlı Devleti’nin hâkimiyetine girmişlerdir.
4. Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de hâkimiyet kurmasında bir kadın teşkilatlanması olan Bâciyân-ı Rûm ve Ahilik teşkilatına mensup Ahiyân-ı Rûm gibi gönüllülerin rolü oldukça fazla olmuştur.
5. I. Mehmet Dönemi’nde, Anadolu’da dinî ve sosyal içerikli Şeyh Bedrettin isyanı çıkmıştır.
D. Aşağıda verilen açık uçlu soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1. Osmanlı Devleti, I. Murad Dönemi’nde Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamaya yönelik nasıl bir politika izlemiştir?
Cevap: I. Murad Dönemi’nde Osmanlı Devleti, Anadolu’da Türk siyasi birliğini sağlamak amacıyla bazı Anadolu beylikleri ile ilişkiler kurmuş ve bölgesel gücünü artırmaya çalışmıştır.
2. İskân politikasının Osmanlı Devleti’ne kazandırdıkları neler olmuştur?
Cevap: İskân politikası, Osmanlı Devleti’ne demografik ve ekonomik güç kazandırmış, ayrıca farklı etnik ve dini grupların bir arada yaşamasını sağlayarak sosyal ve kültürel çeşitliliği desteklemiştir.
3. Timur Devleti ile Osmanlı Devleti arasında yapılan Ankara Savaşı’nın sebepleri nelerdir?
Cevap: Ankara Savaşı’nın sebepleri arasında Timur’un Osmanlı’nın Anadolu’daki genişlemesini durdurma isteği, ve Yıldırım Bayezid’in Timur’un taleplerini reddetmesi yer almaktadır.
4. XIII. yüzyılda Anadolu’nun jeopolitik açıdan önemli bir konuma sahip olmasında hangi faktörler etkili olmuştur?
Cevap: XIII. yüzyılda Anadolu’nun jeopolitik açıdan önemi, doğal kaynakları, ticaret yollarının kesişim noktasında olması ve Doğu ile Batı arasında bir köprü işlevi görmesi gibi faktörlere bağlıdır.
5. Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de kalıcı olmasında akıncı uç beylerinin ne gibi katkıları olmuştur?
Cevap: Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de kalıcı olmasında akıncı uç beylerinin, bölgede güvenliği sağlama ve toprakları genişletme gibi katkıları olmuş, ayrıca bölgesel hâkimiyetin kurulmasında önemli rol oynamışlardır.