4. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
A. Aşağıdaki açık uçlu soruları cevaplayınız.
1. Metin analizi ifadesinden ne anlıyorsunuz?
Cevap: Metni inceleme olarak anlıyorum.
2. Felsefi metinlerde kullanılan akıl yürütme biçimleri nelerdir?
Cevap: – Tümdengelim (dedüksiyon) – Tümevarım (endüksiyon) nedir– Benzeşim (analoji) olarak sayabiliriz.
3. Felsefi denemelerin özellikleri nelerdir?
Cevap: Felsefi denemelerde öğretici rolüne bürünmeden öğretmek, kesin sonuçlara varmadan eleştirmek, ispata kalkışmadan ve belgelere dayanmadan sonuçlara ulaşma özgürlüğü vardır. Felsefi denemelerin sınırlarını çizmek edebî denemeler de olduğu gibi oldukça zordur. Çoğunlukla biçimsel olarak eleştiri, sohbet ve ilmî yazılarla karışır. Felsefi denemeyi bu tür denemelerden ayıran temel özellik, sistemli, tutarlı ve temellendirmeye dayalı olarak yazılan yazılar olmasıdır.
4. Felsefi bakış nedir, bir örnekle açıklayınız.
Cevap: Felsefî bakış, çok özetle söylersem, olana yönelen ve olanı ilişkileri-bağlantıları içinde görmeye çalışan bir bakıştır. Bilmek istenenin ne olduğunu görmeye çalışan bağlantısal bakıştır.
5. Çok yönlü düşünebilmek niçin önemlidir?
Cevap: Erken yaşta çok yönlü düşünmeyi öğrenen kişiler hayatları boyunca birçok farklı alanda rakiplerinden ayrılmayı başarıyor. Olaylara farklı ve analitik yaklaşmayı öğrenen zihinler problem çözme yetisi ve meselelere yaklaşma prensipleriyle yaşıtlarından farkını ortaya koyabiliyor. Bu fark, öncelikli olarak okul yaşamında kendini gösteriyor.
B. Aşağıdaki soruların Doğru mu, Yanlış mı olduğunu belirleyiniz.
(D) 1. Felsefi bir problemi tartışan metinlere “felsefi metin” adı verilir.
(D) 2. Her çağda ve toplumda entelektüel gelişim yeni fikir ve düşüncelerle sağlanabilmiştir.
(Y) 3. Felsefi metinlerde temellendirme ve tutarlılıktan çok nesnellik ön plandadır.
(D) 4. Felsefi bir denemede temel amaç okuyucuyu belli bir açıdan görmeye zorlamaktır.
(D) 5. Felsefi bir konuda deneme yazmak, bireylere felsefi yorumlayabilirle yeteneği kazandırır.
(Y) 6. Bir metni felsefi açıdan okurken yazarın felsefi görüşlerine odaklanmamak gerekir.
(Y) 7. Farklı açılardan görmek belirli bir ideolojiye bağlı düşünmekle mümkündür.
(D) 8. Felsefi bir metinde iç tutarlılık ve temellendirme önemlidir.
(Y) 9. Felsefi denemeler, belli bir düşünceyi ispatlama amacı taşıyan metinlerdir.
(D) 10. Çok yönlü düşünmek bir konuyu veya sorunu tüm yönleriyle görmeye çalışmaktır.
C. Aşağıdaki kavramları bırakılan boşluklara doğru biçimde yerleştiriniz.
deneme • parça bütün • eleştirel • okumak • felsefi • gelişme çok yönlü • temellendirme • yorumlama • analiz
1. Felsefi metinler parça-bütün ilişkisi içerisinde okunmalıdır.
2. Felsefi deneme okumak ve yazmak bireye felsefi konularda düşünme yeteneği kazandırır.
3. Felsefi perspektiften bakabilmenin en önemli özelliği eleştirel düşünebilmektir.
4 Felsefi metinler, filozofun düşünsel sistemini yansıtır.
5. Herkesin aynı biçimde düşündüğü yerde gelişme mümkün değildir.
6 Deneme herhangi bir konuda özel görüş ve düşüncelerin anlatıldığı yazılardır.
7. Farklı bakabilmek aynı zamanda çok yönlü düşünebilmek demektir.
8. Elde edilen fikirlerin belirli bir bakış açısıyla anlamlandırılmasına yorumlama denir.
9 Temellendirme bir düşünceyi veya görüşü gerekçe ve dayanak göstererek ispatlama amacını taşır.
1, Feisefs, doğru kabul ettiğimiz fi kirlerin temellerinin sorgulanmasıdır. Felsefi sorgulamanın on önemli özelliklerinden biri derin düşünmeye dayalı olmasıdır. Derin düşünme, kavramlara ve argümanlara dayalı gerçekleşir Analiz, sentez ve yorumlama gibi zihinsel süreçleri barındırır. Bu nedenle felsefi metinler etkin biçimde okunma!ıdır. Wittgenstein, ‘‘Felsefenin sonucu ‘felsefi önermeler’ değil, önermelerin açık kılınmasıdır.” diyerek bu amacı dile getirmiştir.
Bu parçaya göre felsefî bîr metni okurken temel amaç aşağıda kilerden hangisidir?
A) Metnin temasını Pumaya çalışmak
B) Metne yönelik sorular sormak
C) Metni farklı açılardan eleştirmek
Dj Metnin açık kılınmasını sağlamak
E) Metinde geçen kavramları açıklamak
Cevap: D
2„ Felsefi metinler, felsefi sorunları konu edinen metinlerdir. Felsefi bir metnin eie aldığı konu kciay anlaşılabilecek bir sorun olmayabilir. Bu durumda metni sorun odaklı bîr yaklaşımla okumak gerekir. Öncelikle metnin başlığına ve ternel kavramlarına odaklanmak gerekir. Metnin başlığı metnin içeriği ile ilgili genel bir Dilys verir. Sonra bu metnin etik, siyaset, estetik, bilginin kaynağı, insan dağ as* gibi bir konu üzerine olduğunu an layabi tiriz. Sonra yazarın metinde bu sorunu hangi argümanlara dayandırdığını göstermemiz gerekir, Bu süreçte parça ve bütün ilişkisini gezden Kaçırmamak gerekir.
Bu parçaya göre aşağıdakîîerden hangisi felsefi bir metni okurken dikkat edilmesi gereken bir unsur değildir?
A) Metni bütün olarak değerlendirmek gerekir
B) Metnin baş ve son kısımları okunarak yorum ianm al ıdır,
0} Kavramların kullanılış biçimlerine dikkat edilmelidir.
D) İik önce metnin teması tespit edilmelidir.
F.) Metin, eleştirel bir bakış açısıyla okunmalıdır.
Cevap: B
3. Felsefi deneme felsefi bir konu veya sorun hakkında yazılan serbest yazılardır. Bu yazılarda varlık, bilgi, etik, estetik, doğa, insan, bilim, tarih, din, siyaset gibi bir konu üzerine düşünceler özgün ve planlı biçimde ortaya konur. Filozof görüşlerini sade bir dille anlatır. Felsefi denemelerde, kesin yargılarda bulunmaktan kaçınılır. Yazılarda iç tutarhik önemlidir.
Aşağıda kilerden hangisi bir fessefi denemede olması gereken niteliklerden biri değildir? *
A) Her paragraf yazının bütünüyle uyum içinde olmalıdır.
B) Eie aldığı konuyu farklı bir açıdan görme imkânı sağlamalıdır.
C) Temellendirme yaparken argümanlar kullanılabilir.
D) Sistematik anlamda iyi planlanmış olmalıdır.
E) Fikri anlamda genel geçer sonuçlar ortaya koymalıdır
Cevap:E
4. BacorVdan beri tüm iyi zihinler, yalnızca gözlemlenmiş olgulara dayanan bilgilerin gerçek bilgi olduğunu tekrarlarlar. Bu temel özdeyiş, zihnimizin olgun durumuna gerektiği gibi uygulanırsa kesinlikle tartışma götürmezdir.
Auguste Comte bu metinde aşağıdakilerden hangisini kastetmiştir?
A) Felsefenin temel amacı olguları gözlemlemektir.
B) Felsefe insan zihninin yapısını incelemelidir.
C) Felsefe insan eylemlerinin açıklamasını yapmalıdır..
D) Felsefe metafiziği yeniden gündeme getirmelidir.
E) Felsefe insanın hayata bakışın; değiştirmiştir.
Cevap: A
5. “Geçmiş hayatım için eğitimli insanlar da dâhil çoğunun yaptığı gibi ağlayıp sızlamam, ayrıca yaşadığım için pişman da olmam, çünkü kıymetsiz bir hayat sürmediğimden eminim. Bu hayattan ayrılırken bir handan ayrılmış gibi olacağım, meskenimden ayrılmış gibi değil. Çünkü doğanın bize verdiği vücutlar konaklamak içindir, yerleşmek İçin değil. Bu ayaktakımın- dan ve kirli yığından kurtulup ruhlar topluluğuna ve alemine gittiğim gün ne muhteşem bir gün olacak!” (Erasmus)
Aşağıdakilerden hangisi paragraftan çıkartabilecek bir sonuç değildir?
A) İnsan, hayatını amacına uygun yaşamalıdır.
8) Bu dünya ebedî bir yurt değil sadece bir konaktır.
C) İnsan bu dünyadan ayrılarak sonsuz bir dünyaya gidecektir.
D) Yaşamdan pişman olmamak için iyi bir yaşam sürülmelidir.
E) İnsan için ölüm acı verici bir deneyimdir.
Cevap: E
6. Şimdi gelin… Milletlerin tuttuğu yolu tartışalım: Çeşit!! ve farklı geleneklerine ve tam bir uyum içinde gelişmelerine rağmen, Mısırlıların kendilerinden önceki dünyada geçtiğini söylediği birbirini takip eden üç çağı yaşar tüm milletler: Tanrılar çağı, kahramanlar çağı ve insanlar çağı. Çünkü milletlerin doğaları üç ayrı türde olsa da tüm milletler bu bölümlemeye uygun olarak kesintisiz bir sebepler ve sonuçlar düzenini takip eder. Bu üç tür doğadan üç tür gelenek oluşur, bu gelenekler sayesinde üç ayrı doğal kanun türü gözlemlenir; bu kan un lan n sonucunda da üç tür devlet veya milletler topluluğu ortaya çıkar.
G. B. Vico-ya göre milletlerin gelişim süreci üe Siğili aşağıdaki yargılardan hangisi söylenebilir?
A) Her milletin kendine özgü bir tarihsel süreci vardır.
B) Bütün milletleri aynı kategoride incelemek mümkün değildir.
C) Milletlerin tarihsel süreci ortak bir sınıflamaya tabi tutulabilir.
D} Tanrılar çağı her millette ortaya çıkmamıştır.
E) Mısırlılar çok daha önce bu süreci yaşamıştır.
Cevap: C
7. iîk sırada tüm insan soyunun Genel bir eğilimi vardır; ancak ölünce biten, güç üstüne güç elde etmek için duyulan sürekli ve huzursuz arzu. Bunun sebebi her zaman bir adamın zaten elinde olandan daha fazla keyif elde etme isteği veya ortalama bir güçis tatmin olamaması değil; iyi yaşamayı, mevcut olancan dalsa fada qüç ve vasıta olmadan garantiIevememesidir. (…)
T. Hobbes’a göre politik istikrarsızlığın temelinde yatan neden aşağıdakilerden hangisi değildir?
A) İnsanın daha iyi yaşamak saten sos!
B) İyi yaşamın garanti altına alınmaya çalışılması
C) İnsanın doğuştan güç elde etme arzusu
D) İyi ve erdemli olana kavuşmanın ıslenumesı
E) Sahip olunanla yetinmek istenilmemeği
Cevap: D
D. Aşağıdaki metni okuduktan sonra altta verilen aomlası cevaplayınız.
“Xenophanes, Eiea Mektebinin enderi ve habercisi idî. Mektep acil Parmenidende başlar: “Âkla gelebilen İlk düşünce yolunun neler olduğunu söyleyeceğim.11 diyor: Birincisi der ki varlık vardır ve olmaması mümkün değildir. Bu kesinlik yoludur, zira hakikatle birlikte gider. Öteki der ki varlık yoktur ve ister istemez yokluk vardır. Bu yol dar bir geçittir ki orada hiçbir şey öğreniie- mez. Zira yokluk zihinle kav ran a m az çünkü düşüncemizin dışındadır, sözle de ifade edilemez. Düşünmek ve var olmak sym şeydir. Bütün gerekliliği ile söylemeli ve düşünmelidir ki varlık vardır çünkü o varlıktır. Yokluğa gelince o hiçbir şey değildir. Mahkûm ettiğim bu yolu zihninden uzaklaştır. Bize tutulacak tek yol kalın O da varlığın var olduğudur… Yanığın var olmadığı ne söylenebilir ne düşünülebilir..,1’
1. Metinde tartışılan konu nedir?
Cevap: Düşünce yollarının çeşitliliği ve insana kattıkları anlatılmaktadır.
2. Metinde söz edilen konuyu felsefi açıdan nasıl değerlendirirsiniz? Tespitlerinizi aşağıya yazınız.
Cevap: Varlık ve yokluk olarak iki kavramın insana düşündürdükleri anlatılmaktadır.