2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme
A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere, verilen sözcüklerden uygun olanı yazınız.
1. Kur’an’da “Ey Resul! Rabb’inden sana indirileni tebliğ et. Eğer bunu yapmazsan O’nun elçiliğini yapmamış olursun…” buyrulmuştur. (Mâide suresi, 67. ayet.)
2. Hz. Peygamber’in kendisine indirilen vahyi ashabına açıklamasına tebyin adı verilir.
3. “… Peygamber onlara temiz şeyleri helal, pis şeyleri haram kılar…” (A’râf suresi, 157. ayet.) ayeti Peygamberimizin(sav* teşri görevini ifade etmektedir.
4. Allah’ın emir ve yasaklarını bizzat uygulayıp Müslümanlara örnek olması Peygamber Efendimizin temsil görevinin gereğidir.
5. Hz. Peygamber talim görevi ile ilgili olarak “Ben muallim olarak gönderildim.” (Ibn Mâce, Mukaddime, 17.) buyurmuştur.
6. Hz. Ebu Bekir her hâl ve şartta Peygamber Efendimizi doğruladığı için kendisine Sıddîk lakabı verilmiştir.
B. Aşağıdaki B sütununda bu ünitede geçen bazı kavramlar, A sütununda ise bu kavramların açıklamaları verilmiştir. Cümlelerin önündeki kutucuklara ilgili kavramın yanındaki harfi yazarak ifadeleri eşleştiriniz.
I - ç
II - a
III - b
IV - f
V - d
C. Aşağıda verilen tamlayıcı dallanmış ağaçtaki “Hz. Peygamberin eğitim ve öğretim ilkeleri” ile ilgili ifadelerden bazıları doğru, bazıları yanlıştır. İlk cümleden itibaren ifadelerin doğru ya da yanlışlığını belirleyerek okları takip ediniz ve ulaştığınız tek çıkışı işaretleyiniz.
Cevap: a, c, e, 5. çıkış
Ç. Aşağıdaki açık uçlu soruların cevabını ilgili alana yazınız.
9. Hangi durumlarda Hz. Peygamber’in ayetleri açıklamasına ihtiyaç duyulmuştur?
Cevap: Hz. Peygamber’in ayetleri açıklamasına ihtiyaç duyduğu durumlar, ayetlerin anlamının veya uygulanabilirliğinin belirli bir bağlamda veya olayın içinde açıklığa kavuşturulması gerektiği zamanlardır. Özellikle yeni gelen ayetlerin veya hükümlerin nasıl hayata geçirilmesi gerektiği konusunda sahabilere rehberlik etmek amacıyla ayetleri açıklamıştır.
10. Hz. Peygamber’in Allah’tan (cc) aldığı emir ve yasakları önce kendi hayatında uygulaması tebliğ sürecini nasıl etkilemiştir? Yorumlayınız.
Cevap: Hz. Peygamber’in Allah’tan aldığı emir ve yasakları önce kendi hayatında uygulaması, tebliğ sürecini büyük ölçüde etkilemiştir. Bu, onun örnek bir lider ve rehber olmasını sağlamıştır. Sahabeler, Hz. Peygamber’in yaşamını gözlemleyerek İslam’ın nasıl bir yaşam tarzı gerektirdiğini anlamışlardır. Bu, İslam’ın yayılmasında ve uygulanmasında önemli bir etken olmuştur. İnsanlar, Hz. Peygamber’in yaşamını takip ederek İslam’ı daha iyi anlamış ve öğretilerini hayatlarına entegre etmişlerdir.
11. Peygamberimizin (sav) tezkiye görevi ne anlama gelmektedir?
Cevap: Peygamberimizin (sav) tezkiye görevi, insanları ahlaki ve manevi olarak temizlemek ve yüceltmek anlamına gelir. O, sahabileri aracılığıyla insanları cahiliye döneminin putperest inançlarından, kötü alışkanlıklarından ve ahlaki eksikliklerinden arındırarak İslam’ın özündeki tevhid inancına yönlendirmiştir. Tezkiye görevi, insanların içsel bir dönüşüm geçirmelerini ve daha iyi bir ahlaki duruşa sahip olmalarını amaçlar. Bu, İslam toplumunun daha sağlam bir temele dayalı bir şekilde oluşturulmasına katkı sağlar.
12. Bir kişi takatinin üzerinde ibadete kalkışırsa din karşısında aciz kalır…” (Buhârî, iman, 29.) hadisini Hz. Peygamber’in kolaylık prensibi çerçevesinde açıklayınız.
D. Aşağıdaki çoktan seçmeli sorulan okuyunuz ve doğru cevabı işaretleyiniz.
13. Resul-i Ekrem, Kevser suresi nazil olunca “Bismillahirrahmanirrahim” diyerek onu ashabına okudu ve ardından kendisini dinleyenlere “Kevser nedir, bilir misiniz?” diye sordu. Onlar “Allah ve resulü daha iyi bilir.” diye cevap verdiler. Bunun üzerine Allah Resulü(sav)“0, Rabb’imin bana vadettiği cennette bir nehirdir.” buyurdu. (Müslim, Salât, 53.) Bu hadiste Peygamberimizin(sav-) görevlerinden hangisi yer almamaktadır?
A) Talim B) Tebliğ C) Tebyin D) Teşri E) Tilavet
Cevap: D
14. Peygamber Efendimiz “Müminler birbirini destekleyen bir bina gibidir.” buyurmuş ve parmaklarını birbirine kenetlemiştir. (bk. Buhârî, Salât, 88.) Hz. Peygamber, işaret parmağı ile orta parmağını bitiştirerek yetimi gözeten kimsenin cennette kendisine ne denli yakın olacağını ashabına göstermiştir, (bk. Buhârî, Talâk, 25.) Bu örneklerde Hz. Peygamber’in öğretim ilkelerinden hangisi yer almaktadır?
A) Sade ve akıcı bir şekilde konuşması
B) Soru sorarak dinleyenlerin ilgisini çekmesi
C) Vurgulamak istediği hususları tekrar etmesi
D) Muhatabının seviyesine göre konuşması
E) Konuşurken jest ve mimikleri kullanması
Cevap: E
15. Hz. Peygamber’in sünneti, fıkhi hüküm kaynaklarında Kur’an’dan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Kur’an’da, İslam dininin temel unsurları olan namaz, oruç ve zekât gibi ibadetler zikredilmiş ancak bunların nasıl ve ne şekilde yapılacağıyla ilgili hususlar belirtilmemiştir. Namazın kılınış şekli, vakitlerinin tespiti, kimlere farz olduğu ve uyulması gereken şartlar gibi hükümler Hz. Peygamber tarafından belirlenmiştir.
Bu parçadan;
I. Hz. Peygamber’in sünneti ile onun söz, fiil ve takrirleri kastedilir.
II. Hz. Peygamber’in dinî konulardaki hükümleri bağlayıcıdır.
III. Hz. Peygamber hüküm koyma yetkisi olan şâri’ sıfatını taşır,
ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: D
16. Cafer b. Ebi Talib’in, Habeşistan’da Necaşi’ye hitaben söylediği sözler Hz. Peygamber’in tezkiye görevini bütün yönleriyle ortaya koymaktadır: “Ey Hükümdar! Allah içimizden bir resul gönderinceye kadar bizler cahil bir topluluk idik. O bizi Allah’ı birlemeye, O’na kulluk etmeye ve putları terk etmeye çağırdı. Bize, haramlardan ve kan dökmekten uzak durmayı emretti. Yetim malı yemeyi ve yalancı şahitlik etmeyi ise yasakladı.”
Bu metne göre Hz. Peygamber’in tezkiye göreviyle ilgili
I. Tevhit ile varlık âlemini şirkten arındırmıştır.
II. Kötülüğü engelleyerek nefisleri kurtarmıştır.
III. İbadetler sayesinde kişiye gaye kazandırmıştır.
IV. İkna yoluyla şüpheleri ortadan kaldırmıştır.
ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?
A) I ve II B) II ve III C) I, III ve IV D) II , III ve IV E) I. II, III ve IV
Cevap: A
17. “Allah hiçbir kimseyi, gücünün yetmediği bir şeyle yükümlü kılmaz…”
(Bakara suresi, 286. ayet.)
• “… Fecrin beyaz ipi (aydınlığı) siyah ipinden (karanlığından) sizin için ayırt edilir hâle gelinceye kadar yiyin, için…”
(Bakara suresi, 187. ayet.)
Bu ayetler, Hz. Peygamber’in öğretimle ilgili;
I. benzetme ve sembolik anlamlara başvurma
II. soru sorulmasını teşvik etme
III. muhatabın anlayışına dikkat etme
ilkelerinden hangileri ile ilişkilendirilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III
Cevap: D
18. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Ebu Bekir’in İslam davetine yaptığı katkılardan biridir?
A) Kur’an-ı Kerim sayfalarının toplanarak Mushaf hâline getirilmesini sağlamıştır.
B) Kur’an-ı Kerim’in çoğaltılmasını temin ederek farklı İslam coğrafyalarına göndermiştir.
C) Hz. Peygamber’in övgüsünü alarak Hayber kuşatmasında kahramanlık göstermiştir.
D) Gerçekleştirdiği fetihler sayesinde Kudüs, İslam coğrafyasına dâhil edilmiştir.
E) Adli kurumların teşekküllüyle devletin kurumsallaşması temin edilmiştir.
Cevap: A
19.
I. Bilâl-i Habeşî gibi zulüm altında inleyen nice köle ve cariyeyi özgürlüklerine kavuşturmuş, bu uğurda malını harcamıştır.
II. Medine’ye hicret etmek için gerekli olan yol hazırlıklarını titizlikle yapmış, hicret esnasında Hz. Peygamber’e eşlik etmiştir.
III. Hz. Peygamber’in vefatı karşısında sarsılan Müslümanlara sergilediği tutum ile örnek olmuş, muhtemel bir kargaşanın önüne geçmiştir.
IV. Halifeliği sırasında dinden dönenlerin başlattığı isyan hareketine karşı savaş ilan etmekten kaçınmamış ve isyanı bastırmıştır.
Numaralandırılmış bu örneklerden hangileri Hz. Ebu Bekir’in yönetim alanındaki kararlılığını ön plana çıkarmaktadır?
A) Yalnız IV B) I ve II C) III ve IV D) I, II, III E) II, III ve IV
Cevap: C
20. “Size bir şeyi yasakladığım zaman ondan kaçının. Bir şey emrettiğim zaman gücünüz yettiği ölçüde onu yerine getirin.” (Buhârî, i’tisâm, 2.)
Bu hadisten Hz. Peygamber’in;
I. tebyin
II. teşri
III. tilavet
görevlerinden hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III
Cevap: D
E. 21-23. sorulan aşağıdaki metne göre cevaplayınız.
“Hz. Muhammed(sav) ve önceki peygamberler ibadeti insanın kendi nefsinde ilahi gayeyi gerçekleştirmeye yönelecek tarzda değişiklikler yapabilmek için tebliğ etmişlerdir. Tarih bu konuda ibadetin salt hukuki yasaklamaların ve kontrollerin başarısızlığının aksine her çağda başarılı olduğuna şahitlik etmektedir. Kanunlar bilakis kişilerin diğer gayrimeşru yollara tevessül etmelerine mani olabilirken faziletli ve güzel huylu insanlar meydana getirmek konusunda da tamamen çaresizdir.
Namaz, oruç ve diğer ibadet şekillerinin hikmet ve felsefesi üzerinde düşünüldüğünde bunların iyi davranış ve iyi insan ilişkileri geliştirme yönünde kişilerde iç değişiklik meydana getirmedeki önemi hemen görülecektir. Ankebût suresi, 45. ayetinde şunu okumaktayız: “… Namazı da dosdoğru kıl. Çünkü namaz, insanı hayâsızlıktan ve kötülükten alıkoyar. Allah’ı anmak (olan namaz) elbette en büyük ibadettir…” Bu ayete göre insan karakterinin inşasında ve onun gelişim ve tezkiyesinde Allah’ı(cc) anmak çok etkilidir. Allah’ı(cc) anmak için gerekli şartları tam anlamıyla barındırdığı için namaz insan karakterini şekillendirmede büyük öneme sahiptir.
Takvaya ulaşma yolunda yardımcı olduğundan oruç da emredilmiştir. Hz. Peygamber orucun hikmetini şu sözlerle belirlemiştir: “Kişi söz ve hareketlerindeki hataları terk etmedikçe yemeyi içmeyi bırakmasına Allah’ın ihtiyacı yoktur.” (Buhârî, Savm, 8.)
21. İbadetlerin insanın karakterinde değişikliğe sebep olmasının nedenlerini açıklayınız.
Cevap: İbadetler, insanın karakterinde değişikliğe sebep olur çünkü düzenli olarak yapıldıklarında insanın manevi gelişimini desteklerler. İbadetler, Allah’a yakınlaşma, sabır, öz disiplin, şükür gibi ahlaki değerleri teşvik ederler. Aynı zamanda, ibadetler kişinin nefsiyle mücadele etmesini ve kötü alışkanlıklarından uzak durmasını sağlar. İnsanlar ibadetler aracılığıyla içsel bir dönüşüm geçirirler ve daha erdemli bir karakter geliştirirler.
22. Peygamberlerin tebliğinin bireysel ve toplumsal gayeleri nelerdir? Yorumlayınız.
Cevap: Peygamberlerin tebliğinin bireysel gayesi, insanların Allah’a inançlarını pekiştirmelerini ve doğru yolu bulmalarını sağlamaktır. Bireylerin kişisel olarak Allah’a yönelmelerini teşvik ederler. Toplumsal gaye ise insanların daha adil, merhametli ve ahlaki bir toplum oluşturmalarına yardımcı olmaktır. Peygamberler, toplumları adalet, dürüstlük ve insan hakları gibi değerler üzerinde bir araya getirirler. Bireysel ve toplumsal olarak insanların daha iyi bir yaşam tarzına yönlendirilmesini amaçlarlar.
23. Metinden çıkarılabilecek en kapsamlı yargı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Namaz kılmak insanı kötülüklerden sakındırır.
B) Oruç kişinin takvaya ulaşmasında önemli bir ibadettir.
C) Oruç sadece yemeyi içmeyi kesmekten ibaret değildir.
D) Kanunlar birtakım yanlışlara düşmekten insanı alıkoyar.
E) İnsanın karakterinin şekillenmesinde ibadetlerin rolü büyüktür.
Cevap: E