10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 104 Cevabı
1. Sizce insan sevdiği kişiden ayrı düştüğünde, araya gurbet, ayrılık girdiğinde neler hisseder?
İnsan sevdiği kişiden ayrı düştüğünde, araya gurbet ve ayrılık girdiğinde de ağlamak ister. Ağlayan olduğu gibi gizli gizli ağlayanda çok olur. Bahsettiğimiz konu üzerine gizli gizli diyorum. Kendine göre nedenler oluşturan insanlar bunu toplumdan alır. Her insan bir parçada olsa toplumla ilintili yaşar. Burada şuna değinmek gerekiyor. Giden mi daha çok üzülüyor kalan mı derseniz bence giden daha çok üzülüyor. Kalan hatıralarla kendini tatmin edebilir belki ama giden için çok farklı. Belki de hayatında ilk kez gördüğü bir ortamda yaşamak şöyle dursun, duyulan özlem ve anıların sadece hatıralarda canlanıyor olması daha acı. Kim bilir şimdi ne yapıyor diye düşünmekten kendini alamaz insan. İştahın kesilir. Moralin bozuk olur ve en komik duruma bile gülemeyebilirsin. Huzursuz hissedersin kendini. Aradığın mutluluğa kavuşmanın hayalini daha ilk dakikalardan yaparsın. Sonra mı ? Ağlarsın..
2. “Türkülerde tüter dağ dağ, yayla yayla/Köyümüz, köylümüz, memleketimiz” Bu dizelerde Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun türkülere yüklediği anlamla ilgili düşüncelerinizi paylaşınız.
Türküler halkımızı yurdumuzu toprağımızı kültürümüzü ilmek ilmek işleyen en saf ve yalın duygularla anlatan miras taşıyıcısıdırlar. Sonraki nesiller geleneklerimizi göreneklerimizi ve de değerlerimizi öğreneceklerse türküler sayesinde öğreneceklerdir demek istemiştir.
10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 105 Cevabı
1. Metinde söyleyici ile hitap edilen kişi arasındaki ilişkiyi dizelerden örneklerle belirtiniz.
- Yârim İstanbul’u mesken mi tuttun derken şair yani söyleyici sevgilisine yerine seslenmektedir.
- Kendisini bırakıp İstanbullara giden ve de orada güzelleri görünce her şeyi unutan sevgiliye sitem vardır şiirde.
2. Okuduğunuz metinde söyleyici, duygularını daha etkili anlatmak için nelerden yararlanmıştır? Dizelerden örnekler vererek açıklayınız.
- Benzetmelerden faydalanmıştır. Mesela Mektuba yazacak sözüm kalmadı derken abartma sanatını kullanmıştır.
- Hitap sanatından yararlanmıştır. Mesela Yarim diye başlayan dizeler buna örnektir.
3. Metinde bu dizeleri söyleyen kişinin yerinde siz olsaydınız neler yapardınız? Düşüncelerinizi sözlü olarak ifade ediniz.
Ben de aynı acıları ve hasreti hissetseydim ben de sitem ederdim. Çünkü terk edilmek insana çok ağır gelen bir durumdur
4. Metnin temasını bulunuz. Ahenk unsurlarının temayı etkilediğini düşünüyor musunuz? Açıklayınız.
Yare sitem, hasret kalma ve çaresizce bekleyiş.
5. Okuduğunuz metnin dil ve anlatım özellikleriyle ilgili neler söyleyebilirsiniz?
Dil sade ve yalındır. Halkın gündelik dili kullanılmıştır. Anadolu Türkçe’sinin özellikleri görülür.
6. Metinden dönemin sosyal ve kültürel gerçekliğini yansıtan dizeler bulunuz.
Bir zamanlar Anadolu’dan İstanbul’a göç eden insanların gerilerinde bıraktıkları aşkları ve aileleri ile ilişkilerini kopararak şehrin bozulmuş çarkları arasında girmeleri ve onlara hasret kalan insanların duygularına tercüman olan bir şiirdir.
10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 106 Cevabı
7. Metinde ahengi sağlayan unsurları bulunuz. Bulduğunuz unsurları aşağıdaki şemaya yazınız.
Kafiye: tuttun
unuttun
ettin
tun’lar zengin kafiyedir.
oldu
durdu
döndü
du’lar tam kafiyedir.
gömlek
gülmek
ölmek
ek’ler tam kafiyedir.
Gayrı dayanacak özüm kalmadı
Mektuba yazacak sözüm kalmadı
dize tekrarı yapılmıştır.
Ölçü: 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır.
Aliterasyon: Şiirde g, n, ve t sessizleri sıklıkla tekrar edilmiştir.
Asonans: Şiirde a ve e seslileri sıklıkla tekrar edilmiştir.
1. Okuduğunuz metinde geçen “Sılaya dönmeye yemin mi ettin” dizesindeki altı çizili kelimelerde yer alan “y” harfi kaynaştırma ünsüzüdür.
Buna göre, okuduğunuz metinde kaynaştırma ünsüzü alan kelimelerin altını çiziniz.
- dönme-y-e : y kaynaştırma ünsüzü kullanılmıştır.
- meyve-y-e: y kaynaştırma ünsüzü kullanılmıştır.
2. Aşağıdaki dizelerde tamlayan veya tamlananında kaynaştırma ünsüzü bulunan isim tamlamalarının altını çiziniz.
- Bir rüyadan arta kalmanın hüznü : kalma-n-ın : n kaynaştırma sesi kullanılmıştır.
- çeşmenin serinliğinden: çeşme-n-in kaynaştırma sesi kullanılmıştır.
- Ovanın yeşili: ova-n-ın n kaynaştırma sesi kullanılmıştır.
Türk halk edebiyatında kahramanlık, doğa, aşk konulu türküleri araştırınız. Sizi en çok hangi türkünün etkilediğini sınıfta nedenleriyle paylaşınız.
Aşağıda Karacaoğlan’ın şiirlerinden bölümler yer almaktadır.
Vara vara vardım ol kara taşa
Hasret ettin beni kavim kardaşa
Sebep ne gözden akan kanlı yaşa
Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm
Değirmenden geldim beygirim yüklü
Şu kızı görenin del’olur aklı
On beş yaşında kırk beş belikli
Bir kız bana emmi dedi neyleyim