10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Meb Yayınları 2. Ünite Hikaye Sayfa 51, 52, 53, 54, 55 Hayber Kalesi Cengi Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 51 Cevabı
1. Kahraman olmak için sadece cesur olmak yeterli midir? Düşüncelerinizi nedenleriyle paylaşınız.
Cevap: Sadece cesur olmak yeterli değildir. Kahraman olmak cesaretin yanı sıra beceri, zeka, erdem, ahlak, iyilik, doğruluk, dürüstlük ve yardımseverlik gibi değerlere sahip olmayı gerektirir.
2. Kahramanlık konulu halk hikâyelerinin günümüz romancılarını, şairlerini ya da sinema sektörünü etkilediğini söyleyebilir misiniz? Düşüncelerinizi örneklerle anlatınız.
Cevap: Evet söyleyebiliriz.
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 54 Cevabı
1. Okuduğunuz metinde geçen “Divânenin biri olmalı! Yoksa bu gülünç harekete kalkışmazdı!” cümlesinde altı çizili kelimenin anlamını cümlenin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz.
Cevap: divane: Aklını yitirmiş, deli
2. Okuduğunuz metinden yola çıkarak Hazreti Ali’nin kişilik özellikleri ile ilgili çıkarımlarda bulununuz.
Cevap: Kahraman kişiliğiyle olağanüstü güçleri bünyesinde barındıran, mücadeleden çekinmeyen yiğit, cesur, çok güçlü bir karakter… Hayber Kalesi’nin alınmasında önemli bir görev üstleniyor.
3. Metinde geçen olağanüstülükleri metinden örnek cümleler göstererek belirtiniz.
- O, öyle bir attır ki, binicisini dağdan dağa uçurur. Sıkıştığı zaman, üç aylık yolu üç saatte alır.”
- “At, bu geniş hendeği hiç zorluk çekmeden atlayarak bir sıçrayışta karşı tarafa geçivermişti.”
- “O sağlamlığı ile ünlü Hayber Kalesi’nin kapısının iki halkasına, aslan pençesini andıran bileğiyle sımsıkı yapışan Şahı Merdan, bu halkaları öyle kuvvetlice çeker ki kalenin demir kapısı yerinden kopar.”
4. Metindeki olayları gerçekleşme sırasına göre aşağıdaki şemalara yazınız.
- Peygamberimiz’in Hazreti Ali’yi çağırtıp gözlerini iyileştirmesi
- Hazreti Ali’nin Zülfikâr’ını ve sancağını alıp Hayber Kalesi’ne doğru yola çıkması
- Hayber Yahudileri’nin Hz. Ali’yi görünce şaşkınlık yaşamaları ve kim olduğunu anlamaya çalışmaları, aralarındaki diyaloglar
- Hz. Ali’nin kalenin demir kapısını yerinden koparıp kale ile hendek arasına köprü kurması
- Saldırılar karşısında daha fazla direnemeyen Yahudilerden Hayder Kalesi’nin alınması.
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 55 Cevabı
5. Metindeki zaman ve mekân unsuru ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?
Cevap: Hikayedeki olaylar Peygamber Efendimiz (S.A.V) döneminde Hayber’in fethi sırasında geçiyor. Mekan Hayber şehridir.
6. Okuduğunuz metin o dönemin sosyal ve kültürel yaşamıyla ilgili size nasıl bir fikir vermektedir? Açıklayınız.
Cevap: Müslümanlar ve Yahudiler arasında savaş vardır. Peygamberimiz İslam ordusunun başkumandadır.
7. Metinde yararlanılan anlatım biçimi ve düşünceyi geliştirme yollarını belirleyip aşağıdaki şemalara yazınız.
Anlatım Biçimi: Öyküleyici, betimleyici, destansı anlatım
Düşünceyi Geliştirme Yolları: benzetme, kişileştirme
8. Metindeki anlatıcıyı ve anlatıcının bakış açısını metinden örnek cümleler göstererek söyleyiniz.
Cevap: Cenk-nâmedeki olaylar ilahi bakış açılı hakim anlatıcı tarafından anlatılmaktadır.
Örnekler: “Ordu safları arasında kahramanlığı dillerde destan olan İmam Ali’nin bu hareketi, askerlerin savaş isteğini sanki ateşlemişti. Fakat onun ne yapacağını kimse kestiremiyordu.
9. Metindeki temel çatışmayı belirleyerek bunun metnin türüne katkısını söyleyiniz.
Cevap: İyi-kötü, müslüman-küffâr” çatışması…
10. Okuduğunuz metnin konusunu ve temasını sözlü olarak belirtiniz.
Konusu: Hz. Ali’nin Hayber Kalesi’nin fethi sırasında gösterdiği yiğitlik ve kahramanlık
Teması: Metinde “yiğitlik-kahramanlık” teması işlenmiştir.
11. Metnin konusu, dil ve anlatım özellikleri göz önünde bulundurulduğunda okuduğunuz metnin bir halk hikâyesi olduğunu söyleyebilir misiniz? Düşüncelerinizi nedenleriyle açıklayınız.
Cevap: Metinde sade, yalın bir dil kullanılmıştır. Metin için dini-destansı halk hikayesidir diyebiliriz.
1. Okuduğunuz metinde geçen “Ali’nin sağlığına kavuşması, tüm dostlarını sevindirmişti.” cümlesinde altı çizili kelime isim görevli fiilimsidir. İsim-fiiller; -ma (-me), -ış (-iş, -uş, -üş), -mak (-mek) eklerinin fiil kök ve gövdelerine getirilmesiyle türetilir. Buna göre metinde geçen isim-fiillere örnekler bulunuz.
Cevap: paylaşmak, aydınlanması, hissedebilmek, savunmadan, geçmek, yapmaya, kapatılma, taşınmasına, iyileştirmesi, gidişi, geçmesi, görmeye, kavuşması, alınması, sürmeye…
2. Ünlem işareti sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerden veya seslenme, hitap, uyarı sözlerinden sonra konur. Buna göre okuduğunuz metinde ünlem işaretinin hangi amaçla kullanıldığım bulunuz.
- Ya Ali!➺ seslenme sözünden sonra
- “Git, bana Ali’yi getir!”➺seslenme sözünde sonra
- Haydi, göreyim seni!➺ İsteklendirmek, davrandırmak anlamı taşıyan cümleden sonra
- Hayır!➺ Red bildiren ünlemden sonra
- Ey talihsiz!➺ Seslenme sözünden sonra…
3. Aşağıdaki parçada geçen yazımı yanlış kelimeleri bulunuz. Bulduğunuz kelimelerin altını çiziniz.
Bugün çok heyecanlı ve neşeliydi. Bütün gün bir köşeden bir köşeye gezip durdu. Sanki hayatında çok önemli birşey eklenmişdi. Sonra yavaş yavaş yorgunluğunu ve hayata karşı isteksizliğini üzerinden attığını his etti. Sabah kalktığında gördüğü karışık rüyalar bile onun bu günkü mutluluğunu bozamadı. Daha sonra adeta bir tüy gibi hafiflediğini farketti. Yaşadığı bu mutluluğun hemen ardından aldığı bir haber onun için büyük bir süpriz oldu. Uzun zamandır beklediği işe kabuledilmişti. Bu onu daha çok sevindirdi. İçinden gerçekten kapanan her kapının ardından başka kapıların açılabileceği inançını yitirmediğine şükür etti.
Cevap: Bugün çok heyecanlı ve neşeliydi. Bütün gün bir köşeden bir köşeye gezip durdu. Sanki hayatında
çok önemli birşeyeklenmişdi. Sonra yavaş yavaş yorgunluğunu ve hayata karşı isteksizliğini üzerinden attığını his etti. Sabah kalktığında gördüğü karışık rüyalar bile onun bu günkü mutluluğunu bozamadı. Daha sonra adeta bir tüy gibi hafiflediğini farketti. Yaşadığı bu mutluluğun hemen ardından aldığı bir haber onun için büyük bir süpriz oldu. Uzun zamandır beklediği işe kabuledilmişti. Bu onu daha çok sevindirdi. İçinden gerçekten kapanan her kapının ardından başka kapıların açılabileceği inançını yitirmediğine şükür etti.
Kahramanlık konulu halk hikâyelerini araştırınız. Edindiğiniz bilgileri yazarak sınıfta paylaşınız.
- Dinî temalı kahramanlık hikâyeleri: Tarihe mal olmuş kahramanları veya dinsel açıdan önemli kabul edilen erdemli kişileri konu edinen halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere Danişment Gazi ile ilgili hikâyeler, Hayber Kalesi, Van Kalesi gibi Hz. Ali ile ilgili hikâyeler vb. örnek verilebilir.
- Destanî halk hikâyeleri: İçinde destana ait bazı özellikleri barındıran halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere Dede Korkut Hikâyeleri ve Köroğlu Hikâyesi örnek gösterilebilir