10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Meb Yayınları 1. Ünite Giriş Sayfa 14, 15, 16 Edebiyatın Tarih ve Din İle İlişkisi Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları
DERSE HAZIRLIK
1. Kurtuluş Savaşı’nı anlatan bir tarih kitabı mı yoksa bu savaşı konu alan bir roman mı daha çok ilginizi çeker? Düşüncelerinizi nedenleriyle söyleyiniz.
Kurtuluş Savaşı’nı anlatan bir tarih kitabını mı yoksa bu savaşı konu alan bir romanı mı okumayı tercih edersiniz? Diye soru yöneltildiğinde, Ben romanı seçerim. bunun nedenini açıklayalım;
Tarih kitapları bilimsel yazılar içeren kitaplardır. Tarihimiz ve tarih bilimi çok önemli ve değerlidir ancak kalın tarih kitaplarını okurken bazen kişi sıkılabilmektedir. Bu nedenle olayları uzun tarih kitaplarından okumak fazla tercih edilmemektedir.
2. Edebiyatın tarihle nasıl bir ilişkisi olduğunu düşünüyorsunuz?
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 15 Cevabı
1. Metinde geçen “ülkü” kelimesinin anlamını cümlenin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz.
Ülkü, amaç edinilen, ulaşılmak istenen erek, ideal demektir.
2. Okuduğunuz metindeki “Bir edebî eseri layıkıyla ve tarihî manâsıyla anlamak için, önce o devrin genel hayatını, yaşayış ve düşünüş tarzlarını, o devir insanlarının hayat ve evren hakkında neler bildiklerini öğrenmemiz gerekir.” görüşüne katılıyor musunuz? Neden?
- Katılıyorum.
- Çünkü, yargılar, doğrular, dünyaya ve hayata bakış açısı zamanla değişir.
- Dini inançlar, kanunlar, gelenek ve görenekler, kültürler arası etkileşim, teknoloji bu değişime sebep olmaktadır.
- Örneğin, bir eski bir edebi eserde düğün anlatılsa, bu günün düğünü ile arasındaki fark görülür. Kısa bir zaman içinde bu ufak olayda meydana gelen değişi daha eski metinlerde çok daha büyük farklara
3. “Bir şaheser, neticede mutlaka toplumsal bir ülkünün ifadesidir.” cümlesini metinden hareketle açıklayınız.
Şaheserler, içerisinde bulundukları toplumun düşünüş, duyuş ve ideallerinin bir ifadesidir. Bunlar da bir toplum ortak duygu ve düşüncelerini yansıtan kavramlardır.
Şaheserler, toplumun etkilendiği her şeyden etkilenir. Zaten içerisinde bulunduğu toplum sayesinde şaheser adını alır. Herkes bir şaheser olamaz ama herkesin bir şaheser olma imkanı vardır.
Bir şaheser, neticede mutlaka toplumsal bir ülkünün ifadesidir cümlesi son derece doğrudur. Çünkü bir şaheser içerisinde bulunmuş olduğu dönemi yansıtmaktadır. Bunu da nesillerden nesile de aktarmaktadır. Kısaca bu sözün tanımı da bu şekildedir.
4. Okuduğunuz metnin konusunu belirleyiniz.
Metnin konusu edebiyat ve tarih arasındaki ilişkidir.
5. Okuduğunuz metinde yazar ile anlatıcının aynı kişi olmasını neye bağlıyorsunuz?
Metin öğretici metin olduğu için yazar ile anlatıcı aynı kişidir. Sanat metinlerinde örneğin roman ve hikayelerde anlatıcı kurmacadır.
6. Metindeki anlatım biçimi ve düşünceyi geliştirme yollarını belirleyiniz. Belirlediğiniz cümleleri aşağıdaki şemalara yazınız.
Anlatım Biçimi: Açıklayıcı anlatım, öğretici anlatım
Düşünceyi Geliştirme Yolları: Benzetme, örneklendirme
7. Metinden yola çıkarak edebiyat-tarih ilişkisini yorumlayınız.
Yöntem farklılıklarına rağmen edebiyatla tarih arasında sıkı bir ilişki vardır. İkisi de birbirinin ürün ve verilerini kullanır. Her edebi metnin içinde oluştuğu tarihi bir dönem vardır ve edebi metinlere bu dönemin özellikleri ve izleri yansır. Edebi metinlerin konusunu, yazıldığı dönemin olayları, sosyal ve siyasal yapısı, dünya görüşü oluşturur. Bu eserleri anlamak ve doğru yorumlayabilmek için o dönemin tarihini bilmek gerekir. Ayrıca kimi edebi eserler konusunu doğrudan tarihsel gerçeklerden alır, bu tür eserler de tarih bilimine yardımcı olur, kaynak oluşturur.
8. Metindeki ana düşünce ile yardımcı düşünceleri belirleyiniz. Belirlediğiniz cümleleri aşağıdaki şemalara yazınız.
Anlatım Biçimi: Edebî değeri olan bir metni tam anlamıyla değerlendirebilmek için metni tarihteki yerine göre inceleme yapmak gerekir.
Düşünceyi Geliştirme Yolları: Bir milletin edebiyatı milli ruhu ve milli hayatı yansıtır. Edebiyat toplumun diğer kurumlarına bağlı ve onlarla uyumludur.
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 16 Cevabı
1. Metinde geçen “ahlakî, lâyıkıyla, mânasıyla, lisâniyat” kelimelerini doğru telaffuz etmek için nelere dikkat edersiniz?
Kelimelerdeki uzun ve kısa hecelere dikkat etmeliyiz. Uzun heceleri kısa, kısa heceleri uzun okumak telaffuz kusurudur.
2. Okuduğunuz parçada geçen “Hakikaten, bir milletin coğrafi çevresiyle, sonra dinî, İktisadî, hukukî, ahlâkî, sanatsal ve siyasi hayatıyla edebiyatı arasındaki bağlantılar o kadar açıktır ki bu konuda açıklama yapmayı bile fazla görüyoruz.” cümlesindeki altı çizili “ki”lerin ayrı ya da birleşik yazılma nedenini söyleyiniz.
arasındaki” kelimesindeki “ki” sıfat yapma işlevi taşıdığı için bitişik; “açıktır ki” kelimesindeki “ki” ise bağlaç olduğu için ayrı yazılır.
3. Aşağıdaki parça okuduğunuz metinden alınmıştır. Parçada belirtilen noktalama işaretlerinin parçadaki kullanım amaçlarını aşağıdaki şemalara yazınız.
(Tırnak işareti) Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.
Virgül(,)Verilen cümlede virgül işareti, uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur.
Soru işareti (?)Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur.