10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 82 Cevabı
1. İlkbaharın gelişiyle doğada nasıl bir değişim gözlemliyorsunuz? Düşüncelerinizi sözlü olarak ifade ediniz.
Cevap: İlkbahar, mart ayı itibariyle gelir. 21 Mart tarihinde güneş ışınları ekvatora dik açıyla düşerken kutup noktalarına ise paralel olarak gelir. Bu tarihte kuzey yarım kürede ilkbahar başlarken güney yarım kürede ise sonbahar başlar. Bu dönemde kutup noktaları hariç dünyanın her tarafında gece ve gündüz süreleri birbirine eşittir. 21 Mart tarihinden sonra kuzey yarım kürede gündüzler uzamaya başlar. İlkbaharın gelişiyle birlikte havalar ısınmaya buz ve karlar erimeye başlar. Dağlarda eriyen kar suları, akarsular yardımıyla ova ve denizlere taşınır. Karların erimesi ve baharın gelişiyle birlikte artan yağışlar, denizlerdeki su miktarının artmasına sebep olur. Havuz, su birikintisi ve göllerde kurbağanın larvaları olan iribaşlar gözükmeye başlar. Ağaçlar tomurcuk açar daha sonrasında ise yeşil yapraklarla bezenir. Bazı ağaçlar ise yapraklanmadan önce çiçek açar. İlkbahar, kış uykusundan da uyanma zamanıdır. Örnek olarak ayı, yarasa ve kaplumbağa verilebilir. İlkbahar atlar, koyunlar, ördekleri gibi pek çok hayvan için de yavrulama zamanıdır. Kışın pek çok böcek türü de ağaç kovuklarında, taş ve kütük altlarında bir çeşit kış uykusuna yatar. İlkbaharın gelişi ve havaların ısınmasıyla birlikte bu canlılarda bulundukları yerden çıkarlar.
Baharın gelişiyle birlikte tırtıllarda göze çarpar. Yeşil yaprakları yiyerek beslenen bu canlılar yeterince büyüyünce bir koza örer ve içlerine girerler. Kozadan çıktıklarında ise artık bir kelebek olurlar.
2. Sözlü Dönem’in şiirlerinde doğa ile ilgili ayrıntıların bulunması o dönemle ilgili size nasıl bir fikir vermektedir?
Cevap: O dönemde insanların doğa ile daha içli dışlı oldukları – doğayı önemsedikleri ve değer verdikleri fikrine ulaşıyoruz. bir de o dönemde göçebe yaşam vardır bu yüzden de doğa çok önemli..
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 83 Cevabı
1. Metnin 2 ve 3. dörtlüklerinde bahar hangi özellikleriyle anlatılmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Mevsim değişikliğinin coğrafya üzerindeki etkisi nesnel-gerçekçi bir gözlemle ifade edilmiştir.
2. Metnin dil ve anlatım özelliklerini göz önünde bulundurarak metinden, bugüne kadar değişmeden gelen kelimeleri bulunuz. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Cevap: dil sade yalın ve öz Türkçe’dir.
3. Okuduğunuz metin hangi şiir türünün örneğidir? Şiirdeki dizelerden örnekler vererek açıklayınız.
Cevap: Koşuk şiir türüne örnektir. Çünkü doğa anlatılmış. Dörtlükle yazılmış ve hece ölçüsü kullanılmıştır. Son 3 dörtlük tamamen buna örnektir..
4. Verilen şiirin türü ile teması arasında nasıl bir ilişki vardır? Düşüncelerinizi paylaşınız.
Cevap: Türü koşuktur. Koşukların teması ise aşk-doğa-bahar dır. Bu şiirin teması da türün özelliğine uygun olarak seçilmiştir.
5. Metinde edebî sanatların çok az kullanılmasını neye bağlıyorsunuz?
Cevap: Çünkü somut bir gerçekçilik sade bir dille ifade edilmiştir.
6. Okuduğunuz metin, oluşturulduğu dönemin gerçekliğini yansıtmakta mıdır? Metinden hareketle örneklendiriniz.
Cevap: Evet.. Dönemin gerçekleri kaliteli gözlemlerle ifade edilmiştir.
7. Metinde ahengi sağlayan unsurları belirleyiniz. Belirlediğiniz unsurları aşağıdaki şemalara yazınız.
Nazım Birimi: Dörtlük
Ölçü: 7’li hece ölçüsü
Kafiye: Çoğunlukla yarım kafiye -s, -ç, -z sesleri yarım kafiyedir.
Redif: neyü, -ıldi/-ildü
Aliterasyon: 1. dörtlük : k/n 2. dörtlük: k / ş 3.dörtlük: y/ç 4.dörtlük: z/l
Aşağıdaki parçada verilen boşluklara, uygun noktalama işaretlerini yerleştiriniz.
Yağmur uzun süredir yağmaya devam ediyordu( . ) Her yer yeterince ıslanmıştı tıpkı onun gibi( . ) Yağmurlu havalarda şemsiye taşımayı sevmezdi( , ) her şeyiyle doğanın içinde olmayı severdi( . ) Doğayla bütünleşmek( ; ) onun umudunu yeşertirdi( , ) ona yaşama sevinci aşılardı her zaman( . ) Bu sefer de öyle olmuştu( . ) Yağmur yine her şeyi yerli yerine koymuştu( ; ) umudunu( , ) sevincini( , ) neşesini( … )
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 84 Cevabı
Aşağıda Ahmet Hamdi Tanpınar ile Ahmet Kutsi Tecer’in şiirlerinden parçalar verilmiştir. Bu parçaları şemalarda verilen başlıklara göre karşılaştırınız.
Cevap: kutucukları aşağıdaki cümleleri yazmanız yeterlidir.
- Geçmişe özlem
- Doğanın insanda bireysel olarak hissettirdikleri imgeler aracılığı ile anlatılmış
- Doğa ile olma isteği doğa sevgisi
- Tabiat ile yaşam arasındaki ilişki