10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 198 Cevabı
1. İnsanın, ideallerine kavuşmak için neler yapabileceği ile ilgili görüşlerinizi paylaşınız.
Her insan nasıl ki birbirinden oldukça farklı bu yüzden insanların hayalleri de birbirinden farklı olabilmektedir. Bir insanın kurmuş olduğu hayal mesleği ile ilgili olurken, bir diğer insanın ise aşk hayatı ile ilgili olabilmektedir. Sonuç olarak konu ne olursa olsun her insan tarafından ulaşılmak istenen bir nokta vardır. İnsanların hayallerine ulaşabilmesi için yapması gereken bir takım durumlar bulunur. Bu durumların başında ise kararlı olmak gelir. İnsan kararlı olarak hayatı boyunca birçok hayalini gerçekleştirebilir. Kararlı olmazsak hayalimiz, hayal olarak kalmaya devam edebilir.
2. Millî konuların edebî eserlerde işlenmesi sizce o eserin değerini arttırır mı? Düşüncelerinizi nedenleriyle paylaşınız.
Arttırmakla beraber çok da etkili olduğunu söyleyemeyiz çünkü önemli olan konu ne olursa olsun o konunun nasıl işlendiğidir.
10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 203 Cevabı
1. Salime Hanım ile Ayşe ilk karşılaştıklarında Salime Hanım’ın tepkisi ne olmuştur?
İttihatçıların günahını böyle masum kadınlar ödüyor diyerek Ayşe Hanım’ın güzelliğini ve masumiyetini övmüştür.
2. Mister Cook ve Salime Hanım’ın konuşmaları karşısında Ayşe nasıl bir cevap vermiştir? Ayşe’nin bu cevabıyla ilgili düşüncelerinizi belirtiniz.
Mister Cook, Türklerin kendilerini İngilizlere affettirmesi gerektiğini söyler. Ayşe Mister Cook’a “‒İngilizler aflarını talep edenlere versinler” der. Çünkü Tükler kimseden af dilemez. Bu yüzden Ayşe’nin cevabı her onurlu Türk’ün vereceği cevaptır.
3. Ayşe’nin yaptığı açıklamalardan, sonra çevredekiler ona nasıl davranmışlardır?
Çevredekiler onunla gurur duymuşlar genç askerler kılıçlarını çekerek ona sevgi ve saygı gösterisinde bulunmuşlardır.
4. Okuduğunuz metinde geçen kişileri belirleyerek kişilerin özellikleri hakkında çıkarımlarda bulununuz.
Ateşten Gömlek Adlı Romanın Kahramanları
Peyami: Kendini züppe olarak tanımlayan karakter, varlıklı bir ailenin evladıdır. Duygusal bir kişiliğe sahiptir. Hariciye memurluğu yapmaktadır. İzmir işgalinden kaçarak evlerine sığınan Ayşe’ye aşıktır. Peyami’nin Ayşe’ye olan aşkı onu milli mücadelenin içerisine sürükler. Romanın başlangıcında züppe bir karakter olarak gördüğümüz Peyami, roman sonunda Vatansever bir kişiliğe bürünür.
Ayşe: Roman, bu karakterin etrafında şekillenir. Hırslı ve etrafındaki erkekleri etkileyebilecek bir güzelliğe sahiptir. Kocası ve oğlunun İzmir’in işgali sırasında ölmesi üzerine İstanbul’da akrabalarının yanına gelir. Daha sonra Anadolu’ya geçerek milli mücadeleye destek olmak için hemşirelik yapar. Sakarya Muharebesinde hayatını kaybeder.
İhsan: Peyami’nin çok yakın arkadaşı. Ayşe’ye aşıktır ve onunla evlenmek ister. Milli mücadeleye gönül verenlerden biridir. Kurtuluş savaşında (I. İnönü Muharebesi, II. İnönü Muharebesi ve Sakarya Meydan Muharebesi) yer alır. Sakarya Muharebesi sırasında şehitlik mertebesine ulaşır. Ayşe ile yan yana gömülürler.
Cemal: Milli mücadeleye gönül veren bir subaydır. Milli mücadelenin yeni yeni filizlediği yıllarda bile Cumhuriyetçi fikirlere sahiptir.
Mehmet Çavuş: Rumeli’de çetelerle mücadele etmiştir. Kini yüzünden padişahtan nefret eder. Sırf bu yüzden milli mücadeleye katılır. Kezban’a aşık olur ve Kezban’ı kaçırır. Kezban’ın İhsan’a olan aşkını hazmedemez ve milli mücadeleden ayrılarak isyancı olur. İhsan’a tuzak kurar. Ancak kurduğu tuzak Kezban tarafından bozulur. İhsan ve arkadaşları tarafından yakalanır ve asılarak idam edilir.
Kezban: Ailesi ve yakınları Yunanlılar tarafından katledilen yeşil gözlü, güzel bir köylü kızıdır. İhsan’a olan aşkı sebebi ile milli mücadeleye katılır. Ayşe’yi kıskanmaktadır. İhsan’a yardım edebilmek için canını hiçe sayabilecek kadar fedakardır.
Salime Hanım: Peyami’nin annesidir. Şişli’de oturan varlıklı ve sözü geçen bir kadındır. İngiliz manda ve himayesini desteklemekte ve bu yolda hareket etmektedir. Evinin salonunu bu tarz toplantıları yapmak için kullanmaktadır.
5. Olayın gerçekleştiği zaman ve mekân unsurlarıyla ilgili neler söyleyebilirsiniz?
Ateşten Gömlek romanı birinci dünya savaşının sona erdiği yıllardan başlayıp, Kuvva-yi Milliye, düzenli orduya geçiş ve Kurtuluş Savaşı yıllarını kapsamaktadır
Halide Edip Adıvar’ın kaleme aldığı Ateşten Gömlek adlı romanda geçen mekanlar oldukça geniştir. Roman İstanbul, Sultan Ahmet Meydanı, İzmir, Adapazarı, Eskişehir, Ankara ve Anadolu’nun belli bölgelerindeki yerlerde geçmektedir. Romandaki iç mekanlar için Şişli’deki ev, hastane odası, otel odası örneklerini verebiliriz.
6. Metindeki temel çatışmayı belirleyiniz. Bu çatışmadan hareketle temayı bulunuz.
Halide Edip Adıvar’ın kaleme aldığı Ateşten Gömlek adlı roman Kurtuluş Savaşı döneminde yaşayan bir grup insanın milli duyguların yanı sıra birbirleri ile olan ilişkilerinde bahseder. Bu kişilerin aşklarını, kıskançlıklarını, tutkularını anlatarak o dönemdeki insanların üzerinden Kurtuluş Savaşını ve milli mücadele duygusunu konu alır.
7. Metinde anlatıcı kimdir? Anlatıcı hangi bakış açısını kullanmıştır?
Ateşten gömlek “Halide Edip Adıvar” in yazmış olduğu beğenilen ve Çanakkale zaferini konu edinen bir romandır. Romanda olay örgüsü halinde ilerlerken kahraman bakış acısı vardır. Bunun yanı sıra okuyucuya bilgide verilmektedir. Dili kalıplarla yazılmış anlaşılması zordur.
8. Okuduğunuz metinde kullanılan anlatım biçimlerini ve düşünceyi geliştirme yollarını belirleyerek aşağıdaki şemalara yazınız.
Anlatım Biçimleri: Metinde betimleyici ve öyküleyici anlatım yolları öne çıkmaktadır.
Düşünceyi Geliştirme Yolları: Bu metinde istatistiki verilerden ve tartışma yöntemlerinden faydalanılmıştır.
10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 204 Cevabı
9. Metinde dönemin tarihî, sosyal ve siyasi yapısıyla ilgili neler söyleyebilirsiniz?
Metnin yazıldığı dönem Kurtuluş Savaşıdır. Bu romanı diğer Milli Mücadele dönemi romanlarından ayıran en önemli özelliği roman yazılırken Kurtuluş Savaşı’nın devam etmesidir. Bu bakımdan ayrı bir öneme sahiptir.
10. Okuduğunuz metin “Millî Edebiyat” anlayışıyla yazılmış eserlerden biridir. Bu bilgiden hareketle Millî Edebiyat anlayışıyla yazılmış eserlerin özellikleriyle ilgili çıkarımlarda bulununuz.
- Cumhuriyetin ilan edilmesi sonrasında da önceki yıllarda da öncelikli anlayış olan milli temalar işlenmeye devam edilmiştir.
- Bu eserlerde Anadolu, Batılılaşma sonrasında yaşanan sorunlar, halkın sorunları, yapılan inkılapların halka benimsetilmesi gibi konular işlenmiştir.
- Toplumsal fayda sağlamak adına eserler yazılmıştır.
- Eserlerde Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı ile etkileri konu edilmiştir.
- Batı-Doğu çatışması da eserlerde ön plana çıkarılmıştır. Yanlış Batılılaşma eleştirilmiştir.
- Dil konuşma diline iyice yaklaştırılmıştır.
- Romanlarda realizmin etkileri görülmüştür.
- Bu dönem romanları teknik açıdan gelişmiş bir şekilde yazılmıştır.
- Hikaye türünde ise “Olay hikayeciliği” benimsenmiştir.
11. Halide Edip Adıvar’ın Kurtuluş Savaşı’na bizzat katılması, sizce anlatımı nasıl etkilemiştir?
Olayları anlatırken yapmış olduğu gözlemlerden faydalanmasını sağlamıştır. Bu da eserini daha gerçekçi ve etkili hale getirmiştir.
12. Yazarın dünya görüşü ve edebî anlayışı esere nasıl yansımıştır? Metinden örneklerle açıklayınız.
Yazar İngiliz Mandasına karşıdır. Türk milletinin bağımsızlığını savunmakta ve bu uğurda ölmeyi bile göze almaktadır. Romanda Ayşe karakteri üzerinden bu düşüncesini görürüz. Ayşe Mister Cook’a İngilizler kendilerinden af dileyenlere af ihsan etsinler. diyerek ne kadar mücadeleci olduğunu göstermektedir.
10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 205 Cevabı
Aşağıda verilen metin parçalarını dil ve anlatım özellikleri bakımından karşılaştırınız. Karşılaştırma sonuçlarınızı sınıfta sözlü olarak paylaşınız.
I. Metin
Bu gün akşamüzeri dönen Matmazel de Courton’la birlikte Nihal, biraz sonra da Adnan Bey çıkmışlardı. Bihter yalnız kalmıştı. Bu günü bütün düşünememekle geçirmişti. Kendisini, elinde olmayarak, sürükleyen bir dalga üzerinde gibiydi. Onlar gittikten sonra Behlul’un odasına girmiş, orada bu güzel kış gününün incitmeyen serin havasını solumaktan bir bahar zevki alarak açık pencerenin yanında, Behlul’un koltuğunda böylesine saatlerce düşünebilmişti.
Güneşin son ışıkları baygın öpüşlerle Kanlıca tepelerini yalıyor, ta ötede, Beykoz’dan ağır akıcılıkla gelen beyaz bir bulut parçasının bir kenarı donuk şişe beyazlığı ile parlarken, altında geniş bir çizgi yavaş yavaş koyulaşan bir gölge biçiminde duruyordu. Bu tatlı kış gününden yararlanarak Boğaz’ın durgun sularını okşayan sandallar, kayıklar geçiyordu. Karşıda Şirket’in bir vapuru siyah dumanlarını serperek yer yer yalıları gizlerken, iri bir İngiliz şilepi, güvertesinde öteye beriye koşan dört beş başla, sessiz ıssız, sanki yapayalnız Karadeniz’e
doğru ilerliyordu.
Her gün bu şeylere ilgisiz kalan Bihter, bugün burada düşünürken, uzun uzun bakışlarla dalıyordu. Düşüncelerine yalnız bir sonuç verebilmişti: Behlul’u beklemek!.. Bu gece gelmeyecek
olursa artık her şeyin bitmiş olduğuna karar verecekti.
Cevap: Metin daha kapalı yoğun bir anlatımla kaleme alınmış. Tahlillere ve betimlemelere çok fazla yer verilmiş.
II. Metin
Sabahleyin karısına Ayşen’in faturalarını ödeme mecburiyetinden şikâyette bulunmuştu. Halbuki bu işten, hele akşamüzeri Beyoğlu Balıkpazarına uğrayarak bol keseden alış verişten aldığı zevk hudutsuzdu. Elde ufak tefek paketlerle, arkada küfesi dolu hamallarla eve dönüş ne hoştur! Ata, yalnız kendi elindekilerin değil, başkalarının taşıdıkları paketlerden bile neşesini duyan bir adamdı. Malî durumu hiçbir zaman yükte hafif, pahada ağır eşya almağa müsaade etmemekle beraber gene de -savaştan önce- hoşuna giden bir sürü ufak tefek satın alamıyacak
kadar da bozuk gitmemişti.
Ancak savaş pahalılığı başgösterince hepsini kesmiş, şiddetle gerekli kaba gıda maddelerinden başka şeye para veremeyecek hale düşmüştü. Eskiden lâkerda, fıstık, kebep kestane alıyordu, bazan kestane şekeri bile… Sonraları sadece tahin helvasına yattı, bir de yufkayla yassıkadayıfını haritadan silmişti. Ekmek vesikaya bağlanıp bunlar karaborsada gizli satılmağa, ev ev çantalar içinde gezdirilmeğe başlayınca artık dükkânlarda göremediğine sevindi.
Cevap: Metin biraz daha sade bir dille yazılmış. Daha somut ifadeler var. Olaylar ön planda tutulmuş.