5. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME CEVAPLARI
10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 208 Cevabı
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeyi/kelimeleri yazınız.
1. Halit Ziya Uşaklıgil eserlerinde realizm akımının özelliklerini yansıtırken Ahmet Mithat Efendi’nin eserlerinde romantizm akımının özellikleri göze çarpar.
2. Tanzimat Dönemi’nde Doğu-Batı çatışması, alafrangalık, yanlış batılılaşma, görücü usulü ile evlilik vb, gibi konular işlenmiştir.
3. Tanzimat ve Servetifünun dönemlerinde roman türünde olayların geçtiği mekân İstanbul iken Millî Edebiyat Dönemi’ndeki romanlarda mekân. Anadolu olmuştur.
4. Türk edebiyatında roman türünün Batılı anlamda ilk örnekleri Servetifünun Dönemi’nde verilir.
Yazar
1. Yakup Kadri Karaosmanoğlu (c)
2. Hüseyin Cahit Yalçın (d)
3. Halit Ziya Uşaklıgil (ç)
4. Kemal Tahir (a)
5. Mehmet Rauf (b)
a) Yorgun Savaşçı
b) Ferdâ-yı Garam
c) Yaban
ç) Kırık Hayatlar
d) Hayal İçinde
6. Samim hatırladı. Meral daha sonra izahını şöyle tamamlamıştı: “Evde otururken hep şöyle deniz gören, Boğazı gören bir yer düşünmüştüm. ”Samim, kızın İstanbul’un sayfiyelerinden birinde bir ev yaptırmakta hâlâ tereddüt eden babasından şikâyetlerini de hatırladı. Şüphesi uzaklaşıyordu. Onun yerine onun kadar ölçüleri yanlış bir emniyet hissi alabilirdi. Kendisini bu hata kutuplarından uzaklaştırmak için bugün Meral’i gördüğü andan ayrıldığı ana kadar onun, hatırda kalan bütün sözlerini hareketlerini daha sakin bir dikkatin ışığında geçirmek istedi.
Yukarıda verilen parçadan hareketle roman türünün özelliklerinden ikisini yazınız.
- Genellikle ayrıntılı betimlemeler yapılır.
- Söyleyici genelde ilahi bakış açısına sahiptir.
7. XX. yy. sanatçılarındandır. Öğretmen, yazar ve hatiptir. Millî mücadeleye katıldı. İlk romanlarında aşk konularını işleyip kadın psikolojisi üzerinde durdu. Sonra Türkçülük akımını benimsedi; duygulandırma ve süslemeden kaçınan, realizmi ön planda tutan romanlar yazdı. Yurda döndükten sonra romanlarında konularını bir olay çevresinde toplanan tek insanlara değil; devirlere, nesillere,
gelenek ve törelere bağladı. Raik’in Annesi, Seviyye Talip, Handan, Yeni Turan, Sinekli Bakkal, Yolpalas Cinayeti, Dağa Çıkan Kurt, Türk’ün Ateşle İmtihanı, Mor Salkımlı Ev, Maske ve Ruh eserlerindendir.
Yukarıda kısaca tanıtılan Millî Edebiyat Dönemi sanatçısının adını yazınız.
- Cevap: Halide Edip Adıvar
10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 209 Cevabı
8. I. Metin ve II. Metin parçalarını aşağıda verilen başlıklar doğrultusunda karşılaştırınız.
Tema:
Anlatım Biçimi:
Anlatıcı:
Bakış Açısı:
Üslup:
10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 210 Cevabı
Aşağıdaki kutucuklarda “ROMAN” ünitesi ile ilgili 9-16. soruların cevapları bulunmaktadır. Buna göre kutucuklarda yer alan harfleri boş bırakılan yerlere yazarak soruları cevaplayınız. (Soruların birden fazla cevabı olabileceğini göz önünde bulundurunuz.)
9. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri roman türünün dünya edebiyatındaki temsilcilerindendir?
- Cevap: E
10. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Tanzimat Dönemi sanatçılarının etkilendiği edebî akımlardandır?
- Cevap: C,İ
11. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Tanzimat Dönemi eserlerindendir?
- Cevap: A,Ğ
12. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Tanzimat Dönemi sanatçılarındandır?
- Cevap: I
13. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Servetifünun Dönemi sanatçılarındandır?
- Cevap: G
14. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Millî Edebiyat Dönemi sanatçılarındandır?
- Cevap: B,C,D
15. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Millî Edebiyat Dönemi eserlerindendir?
- Cevap: H
16. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Servetifünun Dönemi eserlerindendir?
- Cevap: F
10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 211 Cevabı
17-21. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.
17. Metinde geçen “namı sönmek, siyasetini çakmak, yeni bir âlem doğması” kelime gruplarının anlamlarını metnin bağlamından hareketle belirleyip aşağıdaki boşluklara yazınız.
- namı sönmek: Unutulmaya başlamak
- yeni bir alem doğması: Yeni bir dünya kurulması
- siyasetini çakmak: kendi görüşünü anlatmak
18. Metinde Efruz Bey sunulurken anlatıcının tutumu konusundaki düşüncelerinizi aşağıdaki boşluklara yazınız.
Hafiften Efruz Bey alaycı bir üslupla anlatılmaktadır. Efruz Bey bu metinde aslında bir şey bilmediği halde çok şey biliyormuş gibi anlatılmaktadır.
19. Okuduğunuz metinden olumlu ve olumsuz cümleye örnek bulunuz. Bulduğunuz örnekleri aşağıda boş bırakılan yere yazınız.
- Olumlu: Her ne kadar Türkçülük mahfiline yeni girmişse de, korkunç mucit zekâsı sayesinde yine onların siyasetini çakmıştı.
- Olumsuz: Amma epey zamandan beri Efruz Bey hiçbir tarafta görünmüyordu.
20. Metnin dil ve anlatımıyla ilgili çıkarımlarda bulununuz. Çıkarımlarınızı aşağıdaki boşluklara yazınız.
Metin günlük sade halk ağzıyla yazılmıştır. Sade yalın bir anlatım vardır. Bunun yanında öyküleme tekniği ile yazılmıştır.
21. Bu metinden hareketle Ömer Seyfettin’in hangi dönemin anlayışıyla eser verdiğini dayanak noktalarınızı belirterek yazınız.
Türkçülük akımının en zirvede olduğu dönemlerden birinde yazmıştır. Bu da zaten Efruz Bey karakterinde de görülmektedir.
10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 212 Cevabı
22. Mutluluk paylaşılınca artar, dertler paylaşılınca azalır.
Bu cümle ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Anlamına göre olumlu bir cümledir.
B) Sıralı cümledir.
C) Yükleminin türüne göre isim cümlesidir.
D) Zarf-fiil vardır.
E) Geniş zaman kipi ile oluşmuştur.
Cevap: C
23. Aşağıdakilerden hangisi biçimce olumsuz anlamca olumlu cümledir?
A) Eleştirileri olgunlukla karşıladığın dikkatimi çekmedi değil.
B) Gittiği hiçbir şehir doğup büyüdüğü yerin tadını vermedi.
C) Kardeşinin bu yaşına kadar hiçbir rahatsızlığı yoktu.
D) Böylesine güzel sözlerden sonra işini yarım bırakır mı hiç?
E) Son eserinde ne sade bir dil kullanmış ne de içeriği zenginleştirmiş.
Cevap: A
24.
I. Kardeşi Ağustos ayında gelecekmiş.
II. Yapraklar nedense sararmamıştı oysa ki artık sonbahar gelmişti.
III. Gün gelecek onlar da dostça yaşamayı öğrenecek.
IV. Onun gibi dürüst birini bulmak çok zor.
V. Biz inanıyoruz ki gelecek günler daha iyi olacak.
Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerin hangilerinde yazım yanlışı vardır?
A) I ve II
B) I ve V
C) II ve III
D) III ve IV
E) IV ve V
Cevap: A
25. Top sesleri, belirsiz aralıklarla devam ediyor. Deminkinden daha mı yakın, daha mı uzak? Bana, gittikçe uzaklaşır gibi geliyor. Hesaba göre böyle tahmin ediyorum. Sanki bir saat içinde düşman, mevziini mi değiştirdi. Eğer böyle olsaydı düşman yeni mevzilerini tespit edinceye kadar uzun bir süre top seslerinin kesilmesi gerekirdi. Fakat kim dedi ki bu, mutlaka düşman toplarının sesidir? Belki de sabahtan beri kulağıma gelen sesler hep bizim cepheden aksediyor. Ben böyle düşünürken dalıp gitmişim.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) İsim-fiil
B) Sıfat-fiil
C) Birleşik isim
D) İsim tamlaması
E) Sıfat tamlaması
Cevap: C
26. Meftun artık o kulübe içinde bekleyerek vakit kaybetmenin uygun olamayacağını anladı. Kapıyı açıp hemen dışarıya fırladı. Heyecanına yenilerek tedbirsiz bir heyecanla soluk soluğa hendeğe kadar koştu. O üç kişiyle aradaki açıklığı hemen yarıladı. Şimdi gördü. İyice seçti. Bunlardan ikisi kadın, biri erkekti. Kim olduklarını anlamakta da güçlük çekmedi. Lebibe, Rebia, Mahir.
Bu parçanın türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Masal
B) Halk Hikâyesi
C) Destan
D) Roman
E) Fabl
Cevap: D
10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 213 Cevabı
27. Günler ne çabuk geçiyordu! Eylül başlarında serpeleyen o yağmurdan sonra uzun bir süre havalar açık gitti. Yumuşak bir mavilik alan gökyüzü, çoğu günler bulutsuzdu. Bazı bazı yağmur getirmekten uzak beyaz bulutlar geçiyordu yükseklerden. Deniz ile kırlar, gürültülü yazın ardından bir eğlence gecesinden sonra boşalmış açık hava bahçelerinin sessizliği içindeydiler. Durgun, kı- mıltısız, uyukluyorlardı. Eylül çıkarken, ekimin ilk yarısının dolmasına yakın, kısa süren iki yağmur daha yağdı. Her yağmurun ardından kırlar canlanır gibi oldu. Kuru ot tohumları çatlayıp filizlendiler. Yağmurların arkası gelmeyince bu yeşillik iki üç gün içinde kurudu. Gene o hastalıklı sarı renk kapladı ortalığı. Nadaslara işleye- memişti yağmurlar.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Kişileştirme
B) Mecaz anlam
C) Benzetme
D) Duyular arası aktarma
E) 3. tekil kişili anlatım
Cevap: C
28.
I. Olayların geçtiği mekân İstanbul’dur.
II. Her tabakadan insanın yaşantısı konu olarak ele alınmıştır.
III. Sanatçılar sade dili kullanmaya özen göstermiş ve eserlerinde yerli hayatı konu edinmişlerdir.
IV. Bireysel konular işlenmiş, bireylerin iç dünyaları ince ayrıntılarıyla verilmiştir.
V. “Millî kaynaklara dönme” anlayışı doğrultusunda eser verilmiştir.
Yukarıdaki Millî Edebiyat Dönemi romanları ile ilgili verilen numaralandırılmış ifadelerden hangileri yanlıştır?
A) I ve II
B) I ve IV
C) II ve III
D) II ve IV
E) IV ve V
Cevap: B
29. Aşağıdaki parçalardan hangisi farklı bir bakış açısıyla yazılmıştır?
A) Babamı her nedense her zaman kahkahalarla güldüren bu maceraya ben o kadar gülemiyordum. Zaten sonraları ben Fa- him Beyle, biraz daha tanışarak, yavaş yavaş bu hâdiseyi başka türlü tefsire koyulmuştum.
B) İlk biz geldik. Beni Ömer’le Tezel getirdiler. Oğlum şurda, kapıda karşıladı. Getirip buraya oturttu. Müjgân da koluma girmişti hatta. “Gel anne, senin yerin burası. Bak burda otur, seyret.” dediler.
C) Bu sabah hesap ettim. Ben, Zeyniler’e geleli aşağı yukarı bir ay olmuş. Bu bir ay, bana şimdi on yıldan daha uzun görünüyor.
D) Yusuf’un yaylı arabası, o yaz sıcağında kabuğuna çekilmiş sokaklardan geçerken, işlemeli bir perde kıpırdanıp aralandı. Yusuf, ipek tüccarı Abdullah Bey’i bir an önce Bilecik’e götürme telaşındaydı. Yine de o kerpiç evin penceresine bakmadan edemedi.
E) Mütemadiyen onları düşünüyordum. Fakat nihayet daha fazla dayanamadım ve kafamdan uzak tutmak istediğim hayal, yavaşça sessiz sedasız gözlerimin önünde dikildi.
Cevap: D
30. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde boş bırakılan yere farklı bir noktalama işareti getirilmelidir?
A) Bu konu( ) hiç de öyle geçiştirilecek nitelikte değildir.
B) Umduk( ) bekledik, düşündük.
C) Evde( ) okulda, kütüphanede hep seni aradım.
D) Akşam( ) yine akşam, yine akşam
E) Misafir on kısmetle gelir( ) birini yer, dokuzunu bırakır.
Cevap: E