10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı 1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Sayfa 30, 31, 32, 33 Cevapları
1. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
A) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeyi/kelimeleri yazınız.
alfabelerini kullanmışlardır.
2. Koşuk, sav, destan gibi ürünler Türk edebiyatının sözlü Dönemi’ne
aittir.
3. Edebiyat; tarih, felsefe, coğrafya, psikoloji. psikiyatri, din vö. gibi bilimlerden yararlanır.
4. Türk edebiyatı İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı, İslami Dönem ve Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı olmak üzere üç ana döneme ayrılır.
5. Kök Türk Yazıtları Türk edebiyatının yazılı ilk ürünüdür.
6. Türk edebiyatında 8 yüzyıldan itibaren Yazılı Dönem başlamıştır.
B) Aşağıda numaralar ile verilen dönem isimlerini harf ile verilen eser isimleriyle eşleştirerek harfleri numaraların yanındaki yay ayraçların içine yazınız.
(D) 1. Geçiş Dönemi a) Kök Türk Kitabeleri
(A) 2. Yazılı Dönem b) Makber
(Ç) 3. Sözlü Dönem c) Koşma
(C) 4. İslami Dönem ç) Koşuk
(B) 5. Batı etkisinde gelişen d) Kutadgu Bilig
C) Aşağıdaki açık uçlu soruların cevabını ilgili alana yazınız.
8. Destan devri edebiyatında şiir sazla söylenir. Henüz yazı yokken yüzyıllarca, sazla ve sözle söylenen bu şiir, Türk tarihinde bir sözlü edebiyat geleneği kurmuştur. Sözlü edebiyat geleneği o kadar köklüdür ki asırlarca taşlara kazınan yazılar, İslamiyet’ten sonra aydınların yazdığı kütüphaneler dolusu yazmalar, şiir divanları, halk şiirinin geçirildiği cönkler, nihayet Türk topraklarında matbaanın gelişmesi; özellikle halk arasında sazlarla dile getirilen bu sözlü geleneği durduramamıştır. Bugün hâlâ halk içinde yazıya geçmeden önce sazla söylenen şiir, bu kadar eski ve bu kadar köklü bir geleneğe bağlıdır. O kadar ki milletin karakterini öğrenmek isteyenler için geleneğe bu ölçüde
bağlılık dikkat çekici bir özelliktir.
Bu parçadan hareketle Sözlü Dönemle ilgili çıkarımlarınızı aşağıda boş bırakılan yere yazınız.
Aşağıdaki kutucuklarda “GİRİŞ” ünitesi ile ilgili 9-15. soruların cevapları bulunmaktadır. Buna göre kutucuklarda yer alan harfleri boş bırakılan yerlere yazarak soruları cevaplayınız. (Soruların birden fazla cevabı olabileceğini göz önünde bulundurunuz.)
- Bu döneme Destan Devri edebiyatı da denir.
- Sözlü Dönem edebiyatı köklü bir geleneğe dayanır.
- Anlatım sözlüdür.
- Şiirler saz eşliğinde söylenir.
- Sözlü edebiyat geleneği İslamiyet’ten sonra da varlığını sürdürmüştür.
9. B, F
10. A, Ç, D
11. C, E, İ
12. Ç, G
13. I
14. Ğ
15. B, H
16-19. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.
16. Çanakkale Şehitlerine şiiri, hangi tarihsel gerçeklik üzerine yazılmıştır? Metinden örneklerle açıklayınız.
Çanakkale Şehitleri şiiri Çanakkale Savaşı üzerine yazılmıştır. “Şu Boğaz harbi nedir?Var mı ki dünyâda eşi?”sorularıyla savaşının büyüklüğüne ve önemine dikkat çekilmiştir. “Kaç donanmayla sarılmış ufacık bir karaya” dizelerinde düşman ittifakının donanma sayısının çokluğu ifade edilmiştir. Çanakkale Savaşı’nda, Batı dünyasının Türk milletine olan saldırısı, Batı’nın medeniyet adına işlediği cinayetler, Türk askerinin cesareti, imanı, inancı, kahramanlığı, vatan için şehit düşmesi şiirde tasvir edilmiştir.
17. Şiirin din ve tarihle ilişkilendirilmesi, şiirin anlamını nasıl etkilemiştir?
Şiirde tarihsel gerçekliği ve dini inancını yansıtan birçok kelime ve kelime grubuna yer verilmiştir. Şair son derece lirik-epik bir söyleyişle Çanakkale Savaşı’nı, kahraman şehitlerimizi oldukça canlı tasvirlerle destanlaştırmıştır.
18. Metinde geçen açık ve örtük iletilere örnekler bularak aşağıda boş bırakılan yerlere yazınız.
Açık İletiler: Şu Boğaz Harbi nedir? Var mı ki dünyâda eşi?
En kesîf orduların yükleniyor dördü beşi
Örtük İletiler: Bir hilâl uğruna, yâ Rab, ne güneşler batıyor!
Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhîd’i…
19. Şiirin dilini göz önünde bulundurarak şiirin yazıldığı dönemle ilgili çıkarımlarda bulununuz.
Şiir savaş dönemini yansıtıyor. Çanakkale Savaşı dünya tarihinde eşine az rastlanır cinsten deniz ve kara muharebelerine sahne olmuş bir savaştır. Bu savaşta Türk askeri inanç ve azmiyle destansı bir kahramanlık örneği sergilemiş, binlercesi bu topraklar için şehit olmuştur.
Ç) Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
20. B 21. C 22. E 23. E 24. A