3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Cevapları
A) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcüğü/sözcükleri yazınız.
Cevap: 1. atma 2. sismograf 3. enine 4. titreşim hareketi 5. enerji 6. frekans 7. dalga hareketi 8. dalga tepesi 9. dalga boyu 10. derinliği 11. stroboskop 12. mekanik
1. Kısa süreli oluşturulan dalga parçasına atma denir.
2. Depremin büyüklüğünü ölçen cihazlara sismograf denir.
3. Elektromanyetik dalgalar titreşim doğrultularına göre enine dalgalardır.
4. Cisimlerin sabit bir eksen veya denge konumuna göre tekrarlanan hareketine titreşim hareketi denir.
5. Bir dalganın genliği artırılırsa enerji artar.
6. Ses kaynağının bir saniyede ürettiği dalga sayısına frekans denir.
7. Bir sarsıntının ve titreşimlerin esnek ortamda yayılmasına dalga hareketi denir.
8. Bir dalga leğeninde oluşturulan su dalgalarının üzerindeki en yüksek noktalara dalga tepesi denir.
9. Özellikleri değişmeyen bir ortamda oluşan periyodik dalgaların frekansı artırılırsa dalga boyu azalır.
10. Suyun derinliği değiştirilmeden kaynağın frekansı artırılırsa dalga boyu küçülür.
11. Doğrusal su dalgalarının frekansının ve dalga boyunun ölçülmesinde kullanılan alete stroboskop denir.
12. Yayılabilmeleri için maddesel ortamlara ihtiyaç duyulan dalgalara mekanik dalga denir.
B) Aşağıdaki soruların cevaplarını boş bırakılan alana yazınız.
13. Gerilmiş bir yay üzerinde ilerleyen bir atma, bir engele çarptığında yansır. Atmanın geldiği ucun sabit veya serbest olması atmanın ne şekilde yansıyacağını belirler. Bir öğrenci baş yukarı oluşturduğu atmanın yansıdıktan sonra baş aşağı döndüğünü gözlemliyor ise buna göre öğrenci atmayı hangi çeşit uca göndermiştir?
Cevap: Sabit uç
14. Azra, yaptığı deneyde dalga kaynağından çıkan dalgaların dalga boyunu ölçerek dalganın hızına bölüyor. Buna göre Azra’nın bulduğu bu büyüklük dalganın hangi fiziksel niceliğidir?
Cevap: Periyot
15. Depremin kaynağından çıkan enerjinin büyüklüğü hangi ölçek ile tanımlanır?
Cevap: Richter ölçeği
16. Bir ortamdan diğer ortama geçen su dalgasının bir süre sonra hızının azaldığı gözlemleniyor. Su dalgasının hızının azalması ortamın hangi niceliğinin değişiminden kaynaklanmaktadır?
Cevap: Derinliği
17. Bir balıkçı durgun denizde ava çıkıyor. Bir süre sonra balık sürülerinin yerlerini belirlemek için elektronik ses dalgaları yayan bir cihazdan yararlanıyor. Balıkçının denizde balıkların yerini tespit etmek için yararlandığı cihazın adı nedir?
Cevap: Sonar
C) Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
18. X, Y ve Z yayları O! ve O2 noktalarından birleştirilmiştir. X yayından baş yukarı oluşturulan bir atma O! noktasına gönderiliyor. Yansıma ve iletimlerden sonra yaylar üzerindeki atmaların yönleri şekildeki gibidir. Buna göre atmaların yaylarda ilerleme hızlarının büyüklükleri jX, jY ve jZ ise bunlar arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) öX = öY > öZ B) öZ > öX > öY C) öX > öY > öZ D) öZ > öX = öY E) öy > ÖZ = 9x
Cevap: E
19. Eşit bölümlendirilmiş kare düzlemine yerleştirilen şekildeki gergin ve türdeş bir yayda oluşturulan atmanın hızı 1 br/s’dir. Atma şekildeki konumdan geçtikten kaç saniye sonra yayda bir an için atma gözlenmez?
A) 2 B) 4 C) 7 D) 8 E) 11
Cevap: D
20. Ses dalgalarıyla ilgili
I. Mekanik dalgadır.
II. Boyuna dalgadır.
III. Ses kaynağından uzaklaştıkça sesin şiddeti azalır.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: E
21. Bir dalga leğeninde bir kaynaktan çıkan dalgaların dalga boyu X, frekansı f ve hızının büyüklüğü ö’dir. Dalga kaynağının özellikleri değiştirilmeden dalga leğenine bir miktar su eklenirse
I. f değişmez.
II. X artar.
III. ö artar.
ifadelerinden hangileri doğru olur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E
22. Bir dalga leğeninde K-L kenarından üretilen dalgaların M-N kenarına doğru ilerlemeleri şekildeki gibidir. Buna göre
I. K-L kenarından M-N kenarına gittikçe derinlik artmaktadır.
II. Dalga kaynağının frekansı artmaktadır.
III. Dalga kaynağının periyodu artmaktadır.
ifadelerinden hangileri doğru olabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: C
23. I. Frekansı düşük olan seslere kalın ses denir.
II. Frekansı yüksek olan seslere ince ses denir.
III. Farklı müzik aletlerinden eşit frekansta çıkan seslerin farklı algılanmasına tını denir.
Ses ile ilgili yukarıdaki bilgilerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E
24. İki farklı yay birbirine bağlanarak ince yaydan kalın yaya bir atma gönderiliyor. Buna göre iletilen ve yansıyan atma için
I. Genlikleri
II. Süratleri
III. Genişlikleri
ifadelerinden hangileri iki atma için de kesinlikle farklıdır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I ve III
Cevap: D
25. Bir dalga leğeninde oluşturulan su dalgası için
I. Leğenin derinliği aynı kalmak şartıyla dalganın frekansı artırılırsa dalga boyu azalır.
II. Dalga kaynağının özellikleri değiştirilmeden suyun derinliği azaltılırsa dalga boyu azalır.
III. Dalganın genliği artırılırsa dalganın enerjisi artar.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E
26. Bir yay üzerinde şekildeki gibi oluşturulan atmaların ilerleme hızı 1 br/s’dir. Buna göre atmalar şekildeki konumdan geçtikten 3 s sonra yayın bir anlık görünümü nasıl olur?
Cevap: A
27. Aynı ortamda bulunan X ve Y dalgaları şekildeki gibidir. Buna göre
I. X dalgasının dalga boyu Y dalgasının dalga boyundan küçüktür.
II. X dalgasının frekansı Y dalgasının frekansından büyüktür.
III. X ve Y dalgalarının hızları birbirine eşittir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E
28. Farklı kalınlıkta iki yay O noktasında birleştiriliyor. Y yayı üzerinde oluşturulan bir atma O noktasına gönderildiğinde iletilen ve yansıyan atmalar şekildeki gibi oluyor. Buna göre
I. X yayı Y yayından kalındır.
II. Atmanın X yayındaki ilerleme hızı Y yayındaki ilerleme hızından büyüktür.
III. İletilen ve yansıyan atmaların birleşme noktasına olan uzaklıkları arasındaki ilişki İAOİ > İBOİ dur.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: A
29. Özdeş K, L ve M yaylarına şekildeki gibi sırasıyla m, 3m ve 2m kütleli cisimler asılıyor. Yaylarda oluşturulan atmaların hızları öK, öL ve jM oluyor. Buna göre jK, jL, jM arasındaki ilişki nedir?
A) jK > jL > jM B) jM > jL > jK C) jL > jM > jK D) jL > jK > jM E) jK > jM > jL
Cevap: C
30. Türdeş yay üzerinde oluşturulan iki özdeş atmanın üzerindeki X ve Y noktalarının titreşim yönleri şekildeki gibidir. Buna göre
I. Atmaların hızlarının büyüklükleri eşittir.
II. Atmalar bir süre sonra birbirini söndürür.
III. Atmalar zıt yönde hareket etmektedir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E
31. K ortamında oluşturulan doğrusal bir su dalgasının L ve M ortamlarındaki ilerleyişi şekildeki gibidir. Buna göre
I. K ve M ortamlarının derinlikleri aynıdır.
II. Dalganın K, L ve M ortamlarındaki periyodu eşittir.
III. Dalga en yavaş L ortamında ilerler.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E
32. Şekildeki dalganın dalga boyu kaç br’dir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Cevap: D
33. F kuvvetiyle gerilmiş türdeş bir yayda şekildeki gibi bir atma oluşturuluyor. Oluşturulan atmanın hızının büyüklüğünü artırmak için
I. Yayı geren kuvvetin büyüklüğünü artırmak
II. Yayın birim uzunluğunun kütlesini artırmak
III. Kaynağın frekansını artırmak
işlemlerinden hangileri tek başına yapılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: A
34. X ortamında oluşturulan su dalgasının Z ve Y ortamlarındaki ilerleyişi şekildeki gibidir. Buna göre
I. Derinliği en fazla olan Z ortamıdır.
II. Dalganın en yavaş ilerlediği ortam X ortamıdır.
III. Dalganın X, Y ve Z ortamlarındaki frekansları eşittir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: C
35. Aşağıdaki dalga çeşitlerinden hangisi taşıdığı enerjiye göre diğerlerinden farklıdır?
A) Yay dalgaları
B) Su dalgaları
C) Elektromanyetik dalgalar
D) Ses dalgaları
E) Deprem dalgaları
Cevap: C
36. Uzunlukları ve kesit alanları şekilde verilen aynı maddeden yapılmış X, Y ve Z tellerine sırasıyla F, F ve 2F büyüklüğünde kuvvetler uygulanıyor. Teller titreştirildiğinde çıkan seslerin frekansları fX, fY ve fZ oluyor. Buna göre fX, fY ve fZ arasındaki ilişki nedir?
A) fX > fY > fZ B) fX > fZ > fY C) fY > fX > fZ D) fZ > fY > fX E) fY > fZ = fX
Cevap: D
37. İnce yaydan kalın yaya gönderilen atma birleşme noktasına geldiğinde atmanın bir kısmı iletilip bir kısmı yansıyor. Buna göre gelen atmayla yansıyan atmanın;
I. Genlikleri
II. Yayılma hızlarının büyüklükleri
III. Genişlikleri
ifadelerinden hangileri iki atma için de aynıdır?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II, III
Cevap: D
D) Aşağıdaki açık uçlu soruların cevabını boş bırakılan alana yazınız.
38. İnşaat maliyetleri bölgelerin coğrafi özelliklerine göre farklılık göstermektedir. İnşaat yapımında bölgenin deprem riski ve yıllık rüzgâr gücü göz önünde bulundurulmalıdır. Deprem riskine karşı inşaatların radye temel üzerine yapılması, taşıyıcı kolonlarının fazlalığı ve rüzgârların oluşturabileceği çatı uçmalarına karşı çatı bağlantıları ile gerekli havalandırmaların yapılması bina maliyetini artırır. K, L, M, N ve P bölgelerine ait deprem riski oranı ve rüzgâr gücü sütun grafikleri şekildeki gibidir.
Yukarıdaki grafiklere göre bina yapımında maliyetin en çok ve en az olduğu bölgeler hangileridir?
Cevap: Maliyetin en yüksek olduğu N bölgesi, maliyetin en düşük olduğu L bölgesidir.
39. Oluşturulan su dalgaları bir düzlem engele gönderiliyor. Buna göre Şekil-I, II ve III’teki engelden yansıyan dalgaların görünümünü çiziniz.
40. Gergin bir ip üzerinde oluşturulan bir atma 1 br/s hızla ilerlemektedir. Atmanın şekildeki konumdan geçtikten 18 saniye sonraki görünümünü çiziniz?
41. Mekanik ve elektromanyetik dalgaların tanımını yaparak aralarındaki farkları kısaca açıklayınız.
Cevap: Esnek bir yüzeyin titreştirilmesiyle oluşan dalgalara mekanik dalga denir. Yüklü parçacıkların ivmeli hareket etmesi sonucu oluşan dalgalara elektromanyetik dalga denir. Mekanik dalgaların yayılabilmesi için maddesel ortam gerekirken elektromanyetik dalgalar boşlukta da yayılabilir.
42. Düşey kesiti verilen dalga leğeninde doğrusal su dalgaları oluşturulmaktadır. Buna göre ilerleyen dalgaların üstten görünümünü çiziniz.
43. Özellikleri her yerinde aynı olan gergin bir yayda farklı iki kaynaktan periyodik dalgalar üretiliyor.
Üretilen dalgaların
I. Frekansları
II. Genlikleri
III. İlerleme hızları
ifadelerinden hangileri kesinlikle birbirine eşittir?
Cevap: Yalnız III
44. Ses dalgası ile ilgili
I. Frekansı düşük olan seslere ince ses denir.
II. Ses dalgaları boyuna titreşen dalgalardır.
III. Ses dalgası boşlukta yayılır.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
Cevap: Yalnız II
45. İlerleme yönleri verilen atmalar 1 br/s hızla ilerlemektedir. Atmalar şekildeki konumdan geçtikten kaç saniye sonra ilk kez birbirini söndürür?
Cevap: Yalnız II
46. Dalganın hızı, genlik, frekans ve dalga boyu kavramlarını birer cümle ile açıklayınız.
Cevap: Esnek bir ortamda oluşturulan dalgaların birim zamanda aldığı yola dalganın ilerleme hızı denir. Bir dalganın düşey eksen üzerinde denge konumuna olan maksimum uzaklığına genlik denir. Periyodik hareket yapan cisimlerin birim zamandaki devir sayısına frekans denir. İki dalga üzerindeki aynı özelliğe sahip iki nokta arasındaki uzaklığa dalga boyu denir.
47. Derinlikleri farklı X, Y ve Z bölgelerinden oluşan bir dalga leğeninde X bölgesinde oluşturulan doğrusal bir dalganın izlediği yolun üstten görünümü şekildeki gibidir. Dalganın ilerleme doğrultusunun ayırıcı yüzeylerle yaptığı açılar arasında 0 > a ilişkisi olduğuna göre ortamların derinlikleri hX, hY ve hZ arasındaki ilişki nedir?
Cevap: hX > hY > hZ
48. Bir orkestrada bulunan enstrümanların aynı notaları çaldıkları hâlde kulakta farklı bir etki oluşturmalarının nedeni sesin hangi özelliği ile açıklanabilir?
Cevap: Sesin tınısı
49. Kulaklıkla müzik dinleyen Osman, ses seviyesini artırarak sesi daha fazla duyulabilir hâle getiriyor.
Osman yaptığı işlem ile sesin
I. Frekansı
II. Şiddeti
III. Tınısı
özelliklerinden hangilerini artırmıştır?
Cevap: Yalnız II
50. Düz bir engele şekildeki gibi gönderilen doğrusal su dalgası düz engelden yansıdıktan sonra çukur engele ulaşıyor. Buna göre çukur engelden yansıyan dalgayı çiziniz?
51. Depremin şiddeti, çevre ve canlılar üzerindeki etkisinin ölçüsüdür.
Buna göre depremin şiddeti
I. Depremin meydana geldiği noktaya uzaklığına
II. Depremin büyüklüğüne
III. Yapıların depreme karşı dayanıklılığına ifadelerinden hangilerine bağlıdır?
Cevap: I, II ve III
52. İnce yayda oluşturulan bir atma kalın yaya gönderiliyor. Atmanın bir kısmı yansırken bir kısmı kalın yaya geçiyor. Kalın yaya geçen atmanın
I. Hızı azalır.
II. Genişliği azalır.
III. Frekansı azalır.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
Cevap: I ve II
53. Türdeş bir yayda oluşturulan periyodik dalgaların dalga boyu X, hızlarının büyüklüğü j’dir. Yay üzerinde alınan x uzunluğunda n tane dalga tepesi oluştuğuna göre dalgaların periyodunu veren ifadeyi x, j ve n cinsinden bulunuz?
Cevap: T = X / (n - 1) . v