Metin 3
Aşağıdaki metni, felsefenin varlık, bilgi ve değer alanlarıyla bağlantılı olarak yorumlayınız.
Gayriahlaki Eylemlerden İyilik Yaratmak
“(…) Nazilerin II. Dünya Savaşı’nda işlediği korkunç suçların ertesinde Alman bilimi eleştirel bir incelemeye tabi tutulmuş; destekleyen, katkıda bulunan ve katılımcı bir güç olarak bu eylemlerden sorumlu tutulmuştur. Almanya ve Almanya’nın işgal ettiği topraklarda yaşayan Yahudiler, Çingeneler, zihinsel yetersizliği bulunanlar ve diğer azınlıklar etik olmayan deneylere katılmaya zorlanmıştı; bu deneyler Robert J. Lifton’ın Robert Proctor’ın
Irk Hijyeni: Nazi Dönemi’nde Tıp gibi kitaplarında incelenmiştir.
Savaş sonrası bilim camiasının bazı mensupları, Nazi rejimiyle iş birliği yapmış olan Alman bilim insanlarının yayımladığı çalışmaların bilim literatüründe asla kullanılmaması veya alıntılanmaması gerektiği kanısındaydı. Etik olmayan deneylerde elde edilmiş verilere güvenilemeyeceği; Nazilerin savaş suçlarına katılmış bilim insanlarının yayımlanmış çalışmalarının bilim külliyatına dâhil edilerek ödüllendirilmemesi gerektiği savunuluyordu. Bunun yanı sıra çalışmaları asla alıntılanmayacak ya da tekrarlanmayacak, dolayısıyla güvenilir sayılmayacaktı.
Peki ya etik olmayan bu deneylerin bazılarında, başka hiç kimsenin elinde olmayan, hayat kurtarabilecek benzersiz veriler elde edilmişse? Gayriahlaki bilimden yarar sağlamak etik midir? Stephen Post şöyle yazmıştı: “Nazilerin insanlar üzerinde yaptığı deneyler, dudak uçuklatacak derecede etik dışı olduğundan, ilk bakışta mantıken, bu deneylerde varılan sonuçları kullanmak etik dışıdır. Post, bilimin, etiğin etrafına çitler ördüğü en büyük kötülük ile medeniyet arasına bir sınır çekmesi gerektiği kanısındadır.
Nazi bilimi meselesi, kötücül eylemlerin ortaya çıkarabilecekleri herhangi bir yarar için kullanılıp kullanılamayacağı sorusunu değerlendirirken başvurulabilecek uç bir örnek olabilir.
Kök hücreler ve embriyo tahribatıyla ilgili tartışmada, bazı bilim insanları uç vakalarla benzerlikler kurmaya başlamıştır. Canlı insan embriyolarının, tam olarak bireyler kadar olmasa bile, belli bir etik statüsü varsa, tahrip edilmeleri ortak fayda adına haklı görülebilir mi? İnsan, bazılarının geçmişte işlenmiş gayriahlaki bir suç olduğuna inandığı şeyin sonuçlarından, o eylemin suç ortağı olmaksızın yarar sağlayabilir mi? (…)”
Sheldon Krimsky, Kök Hücre Diyalogları
Cevap: Bu metin, etik olmayan deneylerin sonuçlarının nasıl kullanılması gerektiği sorusunu felsefi bir perspektiften ele alıyor. Nazilerin insanlar üzerinde yaptığı dehşet verici deneylerin etik olmadığı açık bir şekilde ortaya konuyor. Ancak, bu deneylerin bazılarında elde edilen verilerin hayat kurtarabilecek benzersiz bilgilere sahip olduğu durumlar düşünülüyor. Bu, etik olmayan bir bilimin sonuçlarının, ahlaki bir sınıra uygun bir şekilde kullanılabilirse, insan hayatına nasıl katkıda bulunabileceği üzerine bir düşünce deneyini temsil ediyor.