Uygulayalım
Bir yazı türü olarak denemeyi yazın hayatına kazandıran Montaigne’in “Yalnızlık” adlı denemesi aşağıda verilmiştir. Bir felsefi deneme yazma hazırlığı olarak aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.
YALNIZLIK
Yalnız yaşamanın bir tek amacı vardır sanıyorum; o da daha başıboş, yaşamak. Fakat her zaman buna hangi yoldan varacağımızı pek bilmiyoruz. Çok kez insan dünya işlerini bıraktığını sanır oysaki bu işlerin yolunu değiştirmekten başka bir şey yapmamıştır. Bir aileyi yönetmek bir devleti yönetmekten hiç de kolay değildir. Ruh nerede bunalırsa bunalsın, hep aynı ruhtur; ev işlerinin az önemli olmaları, daha az yorucu olmalarını gerektirmez. Bundan başka saraydan ve pazardan el çekmekle hayatımızın baş kaygılarından kurtulmuş olmuyoruz.
Dertlerimizi avutan akıl ve hikmettir, o engin denizlerin ötesindeki yerler değil.
Ülke değiştirmekle kıskançlık, cimrilik, kararsızlık, korku, tutku bizi bırakmaz.
Ve keder, atımızın terkisine binip bizimle gelir.
Onlar manastırlarda, medreselerde bile peşimizi bırakmaz. Bizi onlardan ne çöller kurtarabilir ne mağaralar ne de bedenimize ettiğimiz işkenceler.
Öldürücü yara bağrımızda kalır.
Sokrates’e birisi için “Seyahat onu hiç değiştirmedi.” demişler. O da “Çok doğal çünkü kendisini de beraber götürmüştür.” demiş.
Niçin başka güneş, başka toprak ararsın? Yurdundan kaçmakla kendinden kaçar mısın? İnsan önce içindeki sıkıntıyı dağıtmazsa yer değiştirmek daha fazla bunaltır onu. Nasıl ki yerine oturmuş yükler daha az engel olur geminin gidişine. Bir hastaya iyilikten çok kötülük edersiniz yerini değiştirmekle. Hastalığı azdırırsınız kımıldatmakla, nasıl ki kazıklar daha derine gidip sağlamlaşır sarsıp sallamakla. Onun için kalabalıktan kaçmak yetmez, bir yerden başka bir yere gitmekle iş bitmez. İçimizdeki kalabalık hâllerimizden kurtulmamız, kendimizi kendimizden koparmamız gerek. İnsanın olanak varsa karısı, çocuğu, parası ve hele sağlığı olmalı ama mutluluğunu yalnız bunlara bağlamamalı. Kendimize dükkânın arkasında, yalnız bizim için bağımsız bir köşe ayırıp orada gerçek özgürlüğümüzü, kendi sultanlığımızı kurmalıyız. Orada, yabancı hiçbir konuğa yer vermeksizin kendi kendimizle her gün baş başa verip dertleşmeliyiz. Karımız, çocuğumuz, servetimiz, adamlarımız yokmuş gibi konuşup gülmeliyiz. Öyle ki hepsini yitirmek felaketine uğrayınca onlarsız yaşamak bizim için yeni bir şey olmasın. Kendi içine çevrilebilen bir ruhumuz var, kendi kendine yoldaş olabilir, kendi kendisiyle çekiş dövüş alışveriş edebilir. Yalnız kalınca sıkılır, ne yapacağımızı bilmez oluruz diye korkmamalıyız.
Issız yerlerde kendin için bir evren ol.
MONTAIGNE Denemeler (Düzenlenmiştir.)
Sorular
1. Metin felsefi denemenin hangi özelliklerine sahiptir?
- Düzenli ve sistemli bilgiler içerir.
- Mantıklı ve tutarlı önermelerden oluşuyor.
- İleri sürülen tezlerin temellendirilmesi yapılmış.
- İleri sürülen görüşler bağımsız, yeni ve özgündür.
- Dilini ve kavramlarını doğru kullanabilmişlerdir.
2. Metinde felsefi temellendirme nasıl yapılmıştır? Kullanılan argümanın ikna ediciliğini tartışınız.
Cevap: Metinde felsefi temellendirme ileri sürülen düşünceleri destekleyen veya çürüten kanıtlarla dayanak göstererek yapılmıştır. Kullanılan argümanlar temellendirildiği için ikna edicidir.