Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz ilahide şairin “sen” diye hitap ettiği kimdir, onun uğruna nelerden vazgeçmektedir?
Cevap: Burada şairin sen diye hitap ettiği Allah’tır. Çünkü şair kendisi için bu alemde var olan tek gerçekliğin en önemli şeyin Allah sevgisi olduğunu şairin yaşaması için tek ihtiyacı olan şeyin Allah’a kavuşmak olduğunu okuruz.
2. Okuduğunuz ilahinin temasını belirtiniz.
Cevap: Bu ilahinin teması Allah sevgisidir.
3. Metnin dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Metin dönemin Anadolu’sunun en temiz Türkçesi ile yazılmıştır. Yunus Emre hem saf temiz Türkçeyi çok başarılı kullanmış hem de yazdığı şiirlerle Türkçenin günümüze kadar gelmesine katkıda bulunmuştur. Halkın kullandığı benzetme ve deyimler de metinde yer almaktadır.
4. Şiirdeki manevi ve evrensel değerleri belirleyiniz.
Cevap: Şiirde manevi olarak Tanrı sevgisi, merhamet ve kardeşlik duygusu hakimdir. Evrensel değer olarak sevginin bu dünyanın gelip geçiciliğinin vurgulandığını görürüz.
5. Şiirdeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.
Açık ileti: Şair burada aşkın kendisini ne hallere soktuğunu tek gerçek yaşam amacının bu aşka kavuşmak olduğunu anlatır.
Örtük İleti: Şair aşk derken beşeri değil ilahi aşkı yani Allah sevgisini işlemektedir.
1. Etkinlik
İlahi adlı şiirdeki ahenk unsurlarını belirleyerek aşağıdaki tabloda ilgili yerlere yazınız.
Ölçü: 4+4=8’lik hece ölçüsü
Uyak: abab / cccb / dddb / eeeb/ fffb / ggğb / hhhb / iiib
Redif:
1. dörtlük
— beni
Bana seni gerek seni
— günü “i / ü” redif; “n” yarım uyak
Bana seni gerek seni “nakarat”
2. dörtlük
— sevinirim
— yerinirim
— avunurum “irim / urum” redif; “n” yarım uyak
Bana seni gerek seni “nakarat”
Asonans: Şiirdeki asonanslar: “a, e, i, u” ünlüleri sık kullanılarak ahenk sağlanıyor. Örneğin “aşkın aldı benden beni” dizesinde “e” ünlüsü sık kullanılmış, “Bana seni gerek seni” dizesinde “a, e” ünlüleri, “Sensin dün ü gün endişem” dizesinde ise “e, ü” ünlüleri sık kullanılarak asonans sağlanmıştır.
Aliterasyon: Şiirdeki aliterasyonlar; “b, s, n, r” sesleri sıkça kullanılarak sağlanıyor. Örneğin “bana, benden, beni, bana, ben, bana” kelimelerinde “b” sesi sık kullanılarak aliterasyon sağlanmış.
Kelime tekrarı: Şiirde bazı kelimelerin tekrarıyla da ahenk güçlendiriliyor. Bunlardan bazıları: “ seni… seni, aşkın… aşkın… aşkın, gerek… gerek…gerek, cennet cennet” gibi.
2 Etkinlik
a. Yunus Emre’nin ilahisinin dinî-tasavvufi şiir geleneği içindeki yerini değerlendiriniz.
Cevap: Yunus Emre, şiirlerini tasavvuf düşüncesine göre yazar. Bu nedenle şiirleri bu doğrultuda anlamak ve yorumlamak gerekir. Tasavvufa göre yaşadığımız dünyada gerçek güzelliği ve gerçek mutluluğu bulmamız mümkün değildir. İnsan, bünyesinde iyilik, güzellik, varlık öğelerinin yanında kötülük, çirkinlik ve yokluk öğelerini de barındırır. Bu nedenle insan, içindeki kötülük, çirkinlik ve yokluk öğelerinden kurtulmak zorundadır. Bunun için de nefsini yenmek ve Allah aşkıyla yanmak gerekir. Allah’a ulaşmanın tek yolu budur. Yunus da bu dizelerde Allah aşkıyla yandığını ve tek isteğinin Allah’a kavuşmak olduğunu dile getiriyor. Öyle ki Allah aşkı onun için bir yaşama biçimi haline gelmiştir, gecesi ve gündüzü onun aşkıyla doludur.
b. Aşağıdaki bilgiden hareketle Yunus Emre’nin şiirlerinin niteliğiyle ilgili nasıl bir sonuca ulaşılabilir? Tartışınız.
Yunus Emre’nin doğumunun 753. yılı (1991) Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) tarafından tüm dünyada anma ve kutlama programları arasına alınmış, ülkemizde de “Yunus Emre Sevgi Yılı” olarak ilan edilmiştir. Daha sonra Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)tarafından , Hacı Bektaş Veli’nin vefatının 750. yıldönümü, Yunus Emre’nin 700. yıldönümü ve Ahi Evran’ın doğumunun 850. yıldönümü olması sebebiyle 2021 yılı bu isimleri anma yılı ilan edilmiştir. Ülkemizde de 2021 yılı “Yunus Emre ve Türkçe Yılı” olarak ilan edilmiştir.
Cevap: Şairin dünya malında gözü yoktur. Bu dünyadaki zenginliğin ya da yoksulluğun onun için bir anlamı yoktur. Onun tek düşüncesi Allaha kavuşmaktır. Çünkü bu dünya geçicidir. Gerçek olan Allah’ın varlığı ve birliğidir.