Metni Anlama ve Çözümleme
1. Hoca Ahmet Yesevi “mengesen okkereksen” diye kime seslenmektedir? Onun uğruna nelerden vazgeçmektedir?
Cevap: Tanrıya seslenmektedir. Bu dünyada şairin muhtaç olduğu tek şey Tanrı’ya kavuşma vuslattır. Onun uğruna, canından malından hatta her şeyden vazgeçmeye hazırdır.
2. Okuduğunuz şiirin temasını belirleyiniz.
Cevap: Bu şiirin teması Tanrı sevgisidir. Şiirin teması, insanların ilim ve irfana olan ihtiyacını vurgulamak, öğrenmenin önemini vurgulamak ve Allah'a olan bağlılığı ifade etmek gibi unsurları içerir. Aynı zamanda dini bir temayı da işler; Allah'a kul olmanın gerekliliği ve bu yolda ilim ve irfanın önemi.
3. Metni dil ve anlatım özellikleri açısından inceleyiniz.
Cevap: Metin dönemine göre sade olmasına karşın günümüzde dil değişikliklerinden ötürü rahatlıkla okunamamakta ve anlaşılamamaktadır. Lirik duygular ön plandadır. Şair sade yalın halk dilini kullanmıştır.
4. Şiirde ahengi sağlayan ögeleri belirleyerek bunların şiire katkısını değerlendiriniz.
Cevap: Bu şiirde ahengi sağlayan unsurlar olarakkafiye, redif, ses tekrarları ve dize içi tekrarlanan kelimeleri sayabiliriz. Örneğin şiirde dizelerin sonunda yer alan “ok kereksen” / “kerek” kısımları rediftir. Yine şiirde yer alan kılam/ kanım/ berdim kısımlarındaki ses tekrarları kafiyeye örnek verilebilir. “k” sesleri ise aliterasyona örnek teşkil eder.
5. Geçiş Dönemi ürünlerinden okuduğunuz metinleri, eserlerin yazıldığı dönemin edebî, siyasi, toplumsal ve kültürel şartlarının eserlere etkileri açısından değerlendiriniz.
Cevap: Eski edebiyat anlayışı ile İslamiyet’ten sonraki yeni edebiyat anlayışı bir geçiş meydana getirmiştir. Dil üzerinde daha çok Arapça ve Farsça kelimeler ön plana çıkar. Uygur alfabesi ile beraber Arap alfabesinin izleri görünür. Özellikle şiirler de hem dörtlük hem de beyitler kullanılmıştır.
6. Kâşgarlı Mahmut ‘un doğumunun 1000. yıl dönümü (2008) ve Hoca Ahmet Yesevi’nin ölümünün 850. yıl dönümü (2016) Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) tarafında n tüm dünyada anma programları arasına alınmıştır. Bu bilgiden hareketle Kâşgarlı Mahmut’un ve Hoca Ahmet Yesevi’nin yazdıklarının niteliğiyle ilgili nasıl bir sonuca ulaşılabilir? Açıklayınız.
Cevap: İkisinin de Dünya kültür dünyasına büyük katkıları olduğunu söyleyebiliriz. Onlar sadece Türk Dünyası ve İslam inancı için değil Dünya kültürüne yaptıkları katkılar dolayısı ile de evrensel bir boyuta ulaşmış değerli insanlardır.
Etkinlik
a. TRT’nin hazırlattığı Asya’nın Kandilleri-Hoca Ahmet Yesevi adlı belgeseli izleyiniz.
Cevap: Belgeseli Youtube üzerinden izleme şansınız vardır.
b. Belgeselden öğrendiklerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Belgeseli izledikten sonra izlenimlerinizi arkadaşlarınıza aktarabilirsiniz.