Metni Anlama ve Çözümleme
1. Gizli Mabet adlı metinde Frenk’e göre Avrupalılardan gizlenen mabedin özellikleri nelerdir?
Cevap: Frenk mabedi şu şekilde anlatmıştır: Beyaz perdelerin inik olduğu, köşelerde ceviz mezarlıklar olduğunu, yerlerde irili ufaklı bir çok gizli kapların olduğunu bu kapların içinde ise insana esrarengiz gelen içeceklerin olduğunu sanmaktadır.
2. Metnin tema ve konusunu belirtiniz.
Konu: Misafirliğe gelen bir Frenk’in anlatıcının sütannesinin evinde geçirdiği bir gece sonrası bulduğunu düşündüğü gizli mabetin aslında sıradan bir oda çıkması.
Tema: İnsanların kendince yaptıkları yorumların bazen onları komik duruma sokmaları.
3. Metindeki temel çatışmayı belirleyiniz.
Cevap: Metindeki temel çatışma misafirliğe gelen Frenk’in kafasında kurduğu hayal dünyası yaşam ile gerçek yaşam arasındaki farklardır.
4. Metindeki şahıs kadrosunun özelliklerini belirleyiniz.
Frenk: Meraklıdır. Hayalperesttir.
Anlatıcı: Kültürünü iyi tanır. Misafirperverdir.
Sütnine: İnsanları iyi ağırlamaktan hoşlanan bir ev sahibidir.
5. Metin hangi hikâye türüne örnektir? Neden?
Cevap: Metin olay hikayesine örnektir. Çünkü anlatının bir giriş-gelişme ve sonuç bölümleri vardır belirgindir. Kahramanların psikolojik tahlilleri çok ayrıntılı yapılmamıştır.
6. Metni kendi hayatınızdaki olay ve durumlarla karşılaştırınız.
Cevap: Ben de bazen bir eve misafirliğe gittiğimizde o evi dikkatlice incelerim. O evde varsa kuytu köşeler gezmek varsa gizlenen şeyler yanlış olduğunu da bildiğim halde merak ederim. Tabi ki izin almadan gezmem ama yine de gösterseler öğrensem mutlu olurdum.
7. Metinde öne çıkan yapı unsurunun kurgudaki işlevini değerlendiriniz.
Cevap: Yapı unsurları derken olay, olayın geçtiği yerler, kahramanlar, mekan ve zaman kullanımı bence metni kuvvetlendiren her bir parçası çok doğru kurgulanan bir metin ortaya çıkarmıştır. Bu da metnin günümüze kadar keyifle okunabilmesini sağlamıştır.
1. Etkinlik
a. Gizli Mabet adlı metindeki millî, manevi ve evrensel değerleri belirleyiniz.
Cevap: Anlatıcının anlattığı gibi evin odaları, odalardaki eşyaların maddi ve manevi değerleri bizim kültürümüzü yansıtmaktadır. Mesela nazar değmesin diye asılan şeyler, değerli eşyaların sandıklarda saklanması geleneği milli kültüre örnek gösterilebilir. Bunun yanında Doğu-Batı uygarlığının karşılaştırılması ve ön yargı gibi konular ise evrensel değerlerdir.
b. Belirlediğiniz değerleri içinde yaşadığınız toplumun değerleriyle karşılaştırınız.
Cevap: Yaşadığımız toplumda bu değerlerin olduğu gibi değil de zaman içinde değişime uğrayarak devam ettiğini söyleyebiliriz. Misal evlerde sandık yok ama bazı zengin evlerinde saklama dolapları olabilir. Yine evlerde nazardan korunmak için nesneler asılması devam etmektedir.
2. Etkinlik
a. 9. sınıfta öğrendiğiniz bilgilerden hareketle Gizli Mabet adlı metindeki anlatım biçim ve tekniklerini belirleyiniz.
Cevap: Bu metinde özellikle betimleme ve öyküleme anlatım biçimlerinden faydalanıldığını görürüz. Örneğin “Aşağı indik, sabah kahvelerimizi içtik. Sütannemin ellerini öptük. Bu Frenk’i, daha beter Şark pitoreskinin içine batırmak için yayan olarak Fatih’e götürdüm. Camiin karşısındaki kahveye oturduk.” kısımları öykülemeye örnek gösterilebilir.
b. Belirlediğiniz anlatım biçim ve tekniklerinin metindeki işlevlerini değerlendiriniz.
Cevap: Bu biçim ve teknikler metni güçlü kılmaktadır. Edebi yönden geliştiren bu özellikler sayesinde metin okur tarafından daha etkili bulunmaktadır.