9. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
1-4. soruları Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın’ın Özbekistan adlı gezi yazısından alınan aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.
1. Metin ile metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi arasındaki ilişkiyi belirtiniz.
Cevap: Metnin konusu yazarın Buhara’da gezip gördüğü bir medresenin özellikleri ve bu yerin yazar üzerinde oluşturduğu izlenimlerdir. Hedef kitle tarihî yapılara ve bir yazarın bir yerle ilgili izlenimlerine önem veren okuyucu kitlesidir.
2. Metinde tarihî ve sosyal unsurlarla manevi değerleri belirleyiniz.
Cevap: Metinde geçen tarihî kişilikler ve medrese ile kale metindeki tarihî unsurlardır. Medresedeki mezarlar, Kur’an okunması ve medresedeki ilahi hava manevi unsurlardır. Medresede hâlâ eğitim verilmesi, oradaki kişilerin kıyafetleri de metindeki sosyal unsurlardır.
3. Metindeki anlatım biçimlerini, düşünceyi geliştirme yollarım ve bunların işlevlerini belirleyiniz.
Cevap: Merinde anlatım biçimi olarak açıklama, öyküleme ve betimleme kullanılmıştır. Mezarların kimlere ait olduğu açıklanırken düşünceyi geliştirme yollarından örneklendirmeye yer verilmiştir. “Sanki geçmişte dolaşıyor gibiyiz.” derken benzetmeye yer verilmiştir.
Kitabın tüm sayfa cevapları burada...
4. Metinde anlamına, yapısına, yükleminin yerine ve türüne göre cümle çeşitlerine birer örnek bularak bunların metindeki işlevlerini belirleyiniz.
Anlamına göre:
- Olumlu: Mir Arap Medresesi’ne giriyoruz.
- Olumsuz: Metinde olumsuz cümle yoktur.
- Soru: Metinde soru cümlesi yoktur.
Yüklemin türüne göre:
- Fiil cümlesi: Alim Han Medresesi, içerisindeki Kuran kursu öğrencileriyle adeta geçmişi yaşıyordu.
- İsim cümlesi: İçlerinde en büyük olanı Buhara hakimi Emir Ubeydullah’ın mezarı idi.
Yüklemin yerine göre:
- Kurallı: Duayı sonuna kadar dinledikten sonra Emir Ubeydullah ve ailesinin ruhlarına Fatiha okuduk.
- Devrik: Metinde devrik cümle yoktur.
- Eksiltili: Metinde eksiltili cümle yoktur.
Yapısına göre:
- Basit: Yanımızda Buhara Kalesi’nin surları yükseliyor.
- Sıralı: Metinde sıralı cümle yoktur.
- Bağlı: Metinde bağlı cümle yoktur.
- Birleşik: Medreseden çıkıp eski Buhara sokaklarında geziyoruz.
5. Yazın Ankara’nın tepeleri boz, dereleri yeşildir. Çünkü dereler kuytudurlar, yazın sulak, kışın ılık olurlar. Onun için de yamaçları bağlık, tabanları ağaçlıktır. Ankara derelerinin bence en güzeli Hacıkadın deresidir. Ben Hacıkadın’ı bir kış pazarı görmüş, onun kış halini bile sevmiştim. Sonra oraya her yıl, baharın, yazın, güzün, en az üç yol gider oldum. Ben kırlara sık giderim. Fakat şehirden çıkınca safi tabiat, su katılmamış, el değmemiş tabiat isterim. Hacıkadın deresinde dik yamaçlar, derin yarlar, sarp kayalar, çağlayanlar var. Hacıkadın deresinde yalnız Ankaralı değil, Akdenizli, Karadenizli ağaçlar var. Hikmet Birand, Anadolu Manzaraları Bu parçanın anlatımında hangi edebî türün özellikleri ağır basmaktadır?
A) Deneme B) Röportaj C) Söyleşi D) Mülakat E) Gezi yazısı
Cevap: E
6. Aşağıda verilen eserlerden hangisinin türü diğerlerinden farklıdır?
A) Mavi Yolculuk B) Zeytindağı C) Yolcu Defteri
D) Anadolu Notları E) Avrupa’da Ne Gördüm
Cevap: B
7. (I) Altınoluk hakkındaki olumsuz görüşlere pek aldırış etmedim. (II) Eyuboğlu bize yolculuğumuz boyunca balık tutacak bir balıkçı bulmuştu. (III) Motorlu sandalı da vardı. (IV) Motorda takım tak- lavatının tamam olup olmadığını kontrol eden çıkmadı aramızda. (V) Bir haftalık yolculukta epey yol almak istiyorduk. Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) I. cümle, yükleminin türüne göre fiil cümlesidir.
B) II. cümlede yan cümle yoktur.
C) III. cümle, yükleminin türüne göre isim cümlesidir.
D) IV. cümle, ögelerinin dizilişine göre devriktir.
E) V. cümle, anlamına göre olumludur.
Cevap: B
8. Gezimizin bir gününü Manisa’ya ayırmıştık ( ) Truvalıların dostu oldukları söylenen Anadolu’nun otokton ahalisinden Magnetlerin kurdukları ve onların isimlerini taşıyan iki tanınmış antik şehir var ( ) Magnesia ad Spylum ve Magnesia ad Meandros ( ) Birinci Menderes vadisinde ( ) diğeri Gediz (Hermus) vadisinde ( ) Doğan Kuban, Bir Batı Anadolu Gezisi Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?
A) (.) (:) (;) (,) (.) B) (.) (:) (.) (,) (.) C) (.) (:) (,) (,) (…) D) (.) (;) (…) (,) (.) E) (.) (.) (:) (,) (.)
Cevap: B
9. Aşağıda verilen eserlerden hangisi karşısındaki yazara ait değildir?
A) Mir’atü’l-Memalik-Seydi Ali Reis
B) Tuhfetü’l-Harameyn-Nabi
C) Seyahatname-Evliya Çelebi
D) Avrupa’da Bir Cevelan-Ahmet Mithat Efendi
E) Seyahat Jurnali-Cemil Meriç
Cevap: E
10. Aşağıda verilen tanılayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayıp, cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.
Gezi yazılarında yazar, gezip gördüğü yerlerle ilgili kişisel duygu ve düşüncelerini
belirtmez. (Y)
Gezi yazıları; gezilen yerlerin tarihî yapılarını, doğal güzelliklerini, kültürel özelliklerini tanıtarak okuyucuyu bilgilendirir. (D)
“Karanın kurdu, gemide koyuna döndü.” cümlesi sıralı, kurallı, olumlu bir fiil cümlesidir. (Y)
6. Çıkış