7. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
İSTANBUL’DA
– At ve kısraklarımın satılamamış olduğunu söylemiştim. Halep’te Cemal Paşa merhumla birçok ciddi mevzular üzerinde münakaşadan sonra, şu basit mükaleme cereyan etti:
– Cemal Paşa, benim bazı cins at ve kısraklarım var. Bunları satmak ihtiyacındayım; talip bulamadım. Siz buranın eski kumandanısınız, bana bir yol gösterir misiniz?
– At ve kısraklarınızı evvela baytarlarıma muayene ettireyim.
– Diyarbakır’da iken AvusturyalIlar bu atlarla kısrakların mühim bir servet olduğunu söylediler, kıymetlerinden şüphe etmiyorum, maahaza öyle yapınız…
İlk dört soruyu Falih Rıfkı Atay’m Atatürk’ün Bana Anlattıkları adlı anı kitabından alman metne göre cevaplayınız.
1. Yukarıdaki parçada kullanılan anlatım biçimlerini, düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların işlevlerini aşağıya yazınız.
Cevap: Örneklendirme vardır. Özellikle Cemal Paşa’nın son cümlesi güzel bir örneklendirme cümlesidir. Bunun yanında yazının girişinde bir açıklama cümlesi yer almaktadır. Açıklama tekniğinden faydalandığını görürüz.
2. Yukarıdaki parçanın üslup özelliklerini aşağıya yazınız.
Cevap: Dil dönemine göre oldukça sadedir. Yazar bir anısını paylaştığı için günlük konuşma dilinden faydalanmıştır.
3. Yukarıdaki parçanın konusunu aşağıya yazınız.
Cevap: Parçanın konusu yazarın atlarını satma konusunda Paşa’ya danışmasıdır.
4. Yukarıdaki parçada geçen bilgi ve yorumları ayırt ederek aşağıya yazınız.
Cevap: Bilgiler: Cemal Paşa’nın yanına neden gittiğinin söylediği cümle. Yorum cümlesi ise Cemal Paşa’nın ona atlarını baytarına göstermesini söylediği cümledir.
5. Anı türüyle ilgili aşağıdaki bilgiler doğru ise başına “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
(D) a. Anı, özümüzde bir iz bıraktığı için unutulmayan ve anılmaya değer bulduğumuz olayları anlatan yazı türüdür.
(D) b. Anılar, tarihî gerçeklerin öğrenilmesine katkı sağlar ve tarihçilere ışık tutar.
(Y) c. Anı türünün gelecek kuşaklara ders vermek ve kamuoyu ile hesaplaşmak gibi bir amacı yoktur.
(D) ç. Türk edebiyatında, 7. yüzyıla ait Kök Türk Yazıtları bu türün ilk örneği sayılmaktadır.
(Y) d. Anı türünde yazar, yaşadığı, tanık olduğu ya da duyduğu olayları başkasının ağzıyla anlatır.
6. Aşağıdaki boşlukları doğru kelime ve ifadelerle tamamlayınız.
a) Anılar, hikâye ve roman türüne kaynaklık edebilir. Ömer Seyfettin’in Kaşağı, İlk Namaz; Orhan Kemal’in Sağ İç adlı hikâyeleri ve Peyami Safa’nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı romanı anı türünden yararlanılarak kaleme alınmıştır.
b) Anı türünde, tanınmış bilim, sanat ve politika insanlarının yaşamları, çalışmaları ve araştırmaları anlatılır.
c) Anamın Kitabı, Zoraki Diplomat, Vatan Yolunjda, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun anı türünde yazılmış eserleridir.
ç) Osmanlı Dönemi’nde, anı özelliği taşıyan vakayinameler ve sefaretnameler bu türün örneklerinden sayılmaktadır.
d) 17. yüzyılda Ebulgazi Bahadır Han’ın yazdığı Şecere-i Türk anı türünün ilk örneklerindendir.
7. Aşağıdakilerin hangisinde anı türü ile ilgili yanlış bir bilgi verilmiştir?
A) Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır.
B) Açık, sade, içten bir anlatımı vardır.
C) Gelecek kuşaklara ders vermek ve kamuoyu ile hesaplaşmak amacı da vardır.
D) Anılar, tarihî gerçeklerin öğrenilmesine katkı sağlar ve tarihçilere ışık tutar.
E) Olayın yaşandığı gün kaleme alınır.
Cevap: E
8. Babamızın cenazesi kaldrıldıktan sonra, kız kardeşimle ben, suyu çekilmiş değirmene dönen evimizin garip ıssızlığı içinde annemizi bir minder köşesine büzülmüş olarak tek başına mahzun mahzun oturur bulduk. Alnında, başı ağrıdığı vakitlerdeki gibi, beyaz tülbentten bir çatkı vardı. Bizi görünce gûya hiç beklenmedik iki teklifli misafir gelmişçesine tuhaf bir telâşa düştü. Evvelâ zoraki bir tebessümle gülümsemeye çalıştı; sonra mutad hallerinden biri olan teşrifatçılığını takınarak bize, babamızın ölüm haberini verdi.
Anı türünden alınmış bu parçada kullanılan anlatım türleri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öyküleyici – Betimleyici
B) Açıklayıcı – Tartışmacı
C) Tartışmacı – Söyleşmeye Bağlı
D) Betimleyici – Fantastik
E) Kanıtlayıcı – Mizahi
Cevap: A
9. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi bağımsız sıralı cümledir?
A) Duvarı nem, insanı gam yıkar.
B) Sakla samanı, gelir zamanı.
C) At, adımına göre değil, adamına göre yürür.
D) Çok söyleme, arsız edersin; aç bırakma, hırsız edersin.
E) Suç, samur kürk olsa kimse üstüne almaz.
Cevap: B
10. Aşağıdakilerin hangisi, öğelerinin dizilişine göre diğerlerinden farklıdır?
A) Yeşil ördek gibi daldım göllere
B) Seni seven âşık çekmez mi ah
C) Herkes verdiği sözde hemen dursun
D) Sen düşürdün beni dilden dillere
E) Başım alıp gideyim gurbet ellere
Cevap: C
11. (I) Bu sesler, onun gözünü bir an için açar gibi oldu. (II) Yüzünde tebessüme benzer bir ifade belirdi. (III) Bir az daha çaldıktan sonra söylemeye hazırlanarak boyununu kaldırdı. (IV) Yutkunmak isteyip utanıyor- muş gibi bir hâli vardı. (V) Nihayet cesaretini toplayıp bir halk türküsünü söylemeye başladı.
Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevap: C
12. Meşhur bir politikacıya ( ) ( ) On dakikalık bir konuşma için ne kadar hazırlık yapmanız gerekir ( ) ( ) diye sorulunca ( ) ( ) En az bir iki hafta ( ) ( ) demiş.
Yukarıda parantezle belirtilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi getirilemez?
A) İki nokta B) Tırnak C) Soru işareti D) Nokta E) Noktalı virgül
Cevap: E