5. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
1-6. soruları Mehmet Rauf’un Eylül adlı romanından alınan aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.
1. Metinde Süreyya’nın nasıl bir ruh hâlinde olduğunu nedeniyle birlikte belirtiniz.
Cevap: Süreyya babasına olan kızgınlığından dolayı mutsuz ve keyifsizdir.
2. Metinde kişilerin iç dünyalarının mı yoksa olayın mı öne çıkarıldığını belirleyiniz.
Cevap: Kişilerin iç dünyaları öne çıkarılmıştır.
3. Metinde kullanılan anlatım tekniklerini belirleyiniz.
Cevap: Metinde diyalog, gösterme, iç çözümleme, özetleme gibi anlatım teknikleri kullanılmıştır.
4. Metinde zaman ve mekânın özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Zaman bir nisan günü saat 11.30 civarlarıdır. Mekân köşk ve köşkün bahçesidir.
5. Metinde ünlem işaretinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.
Metindeki ünlem işaretlerinin kullanım amaçları şu şekildedir:
- Çılgın kız! : Hayret etme anlamı olan bir ifadenin sonuna konmuştur.
- Bu gece hava ne güzel! : Sevinme, memnun olma anlamı veren bir ifadenin sonuna konmuştur.
- Adam bırak! : Bir durumdan hoşnut olmama belirten bir ifadenin sonuna konmuştur.
- Bıktırmıştı! : Bıkkınlığın var olduğunu ifade eden bir cümlenin sonunda yanlış bir şekilde kullanılmıştır.
- İki dakika yağmur yağdı mı haddin varsa yürü! : Bir durumun meydana getirdiği hoşnutsuzluğu belirtmek için kullanılmıştır.
6. Metinde anlamına, yapısına, yükleminin yerine ve türüne göre cümle çeşitlerine birer örnek bularak bunların metindeki işlevlerini belirleyiniz.
* Anlamına göre:
- Olumlu: Salonda bahçedekilerin kahkahaları işitilebiliyordu.
- Olumsuz: …fakat bu sefer de sahil bir yere gitmeye babasını razı edememişti.
- Soru: Hava bu kadar güzelken burada somurtup oturmak gezip eğlenenlere haksız yere kızmaktan daha mı iyidir?
- Ünlem: “Çılgın kız!”
*Yapısına göre:
- Basit: Salonda bahçedekilerin kahkahaları işitilebiliyordu.
- Sıralı: Bu nisan gününün saat on birde başlayan yağmuru yarım saat sonra sona ermiş, nemli bir yeşilliğin üstünde şimdi altınlı incileriyle lacivert bir gökyüzü titriyordu; toprağın, ağaçların rutubetli esintisi her şeyin içine işliyordu.
- Bağlı: Babasına dargınlığını bütün köye yayıyordu; gezintiye çıkacakları zaman o kadar ısrar etmiş, fakat bu sefer de sahil bir yere gitmeye babasını razı edememişti.
- Birleşik: Büyük babalarının vaktiyle gelip nasıl budala bir hesapla “şu taş ocağında” yaptırdığı bu köşk onları her sene başka bir yere gitmekten alıkoyuyordu.
* Yüklemin yerine göre:
- Kurallı: Salonda bahçedekilerin kahkahaları işitilebiliyordu.
- Devrik: Metinde devrik cümle yoktur.
- Yüklemin türüne göre:
- Fiil cümlesi: Salonda bahçedekilerin kahkahaları işitilebiliyordu.
- İsim cümlesi: Bu gece hava ne güzel!”
7. Aşağıdaki yargılardan hangisi, Tanzimat Dönemi romanlarının özelliklerinden biri değildir?
A) Konusu günlük hayattan ya da tarihten alınmıştır.
B) Kahramanlar, çok yönlü olarak verilmiştir.
C) Genel olarak bireyi eğitmek amaçlanmıştır.
D) Rastlantılara sıklıkla yer verilmiştir.
E) Tasvirler, eseri süslemek amacıyla yapılmıştır.
Cevap: B
8. Aşağıdakilerin hangisinde yazar-eser eşleştirmesi yanlış verilmiştir?
A) Namık Kemal-İntibah
B) Sami Paşazade Sezai-Sergüzeşt
C) Mehmet Rauf-Eylül
D) Nabizade Nazım-Araba Sevdası
E) Halit Ziya Uşaklıgil-Aşk-ı Memnu
Cevap: D
9. —, bir hayal kırıklığının romanıdır. Kitap, başında mavi sonunda siyah iki geceyle başlar ve biter. —, babası birdenbire öldüğü için, ailenin mes’uliyeti üzerine çökmüş, bir taraftan ufak tercümelerle hayatını kazanan, öbür taraftan da mektebini bitirmeğe çalışan genç bir edebiyatçıdır. Tek ihtirası kendisini serbestçe edebiyata verebilmek için bir gazete sahibi olmaktır.
Ahmet Hamdi Tanpınar, Edebiyat Üzerine Makaleler Yukarıda boş bırakılan yerlere, aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?
A) Eylül-Suat
B) Ateşten Gömlek-Peyami
C) Mai ve Siyah-Ahmet Cemil
D) İntibah-Ali Bey
E) Felâtun Bey İle Râkım Efendi-Felâtun Bey
Cevap: C
10. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Roman, Türk edebiyatına Tanzimat Dönemi’nde çevirilerle girmiştir.
B) İlk Türk romanı, Şemsettin Sami’nin yazdığı Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat adlı eserdir.
C) Felâtun Bey ile Râkım Efendi adlı romanda yanlış Batılılaşma sorunu ele alınmıştır.
D) Halide Edip Adıvar, roman ve hikâyelerinde romantik edebî anlayışa bağlı kalmıştır.
E) Mai ve Siyah Türk edebiyatında teknik yönden Batılı düzeye ulaşan ilk romanlardandır.
Cevap: D
11. Flaubert, bir mektubunda: “Olayları, bana göründükleri gibi ortaya koymakla, bana doğru görüneni ifade etmekle yetiniyorum… Doğruluğu sanata sokmanın daha zamanı gelmedi mi? Tasvirin tarafsızlığı o zaman kanun yüksekliğine ve bilimin belginliğine ulaşacaktır.” der.
İsmail Çetişli, Batı Edebiyatında Edebî Akımlar Yukarıdaki görüşü ileri süren bir sanatçı, aşağıdaki edebiyat akımlarından hangisini savunuyor olabilir?
A) Klasisizm B) Romantizm C) Realizm D) Sürrealizm E) Sembolizm
Cevap: C
12.
(I) “Mister Ziklas ve Misters Ziklas ile tanışalı iki ay oldu. (II) Sizin de buraya gelip gitmeniz bir ayı geçmiş; ama her nasılsa birbirimize rastlamamışız.”
(III) “Nasip bugüneymiş efendim”
(IV) “Tanışıklığımız babam sayesinde oldu. (V) Kendilerini benden önce tanımak şerefine nail olmuşlar.”
Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) I. cümle, yükleminin türüne göre fiil cümlesidir.
B) II. cümlede yan cümle vardır.
C) III. cümle, ögelerinin dizilişine göre kurallıdır.
D) IV. cümle, anlamına göre olumludur.
E) V. cümle, yapısına göre birleşik bir cümledir.
Cevap: C
13. Zavallı Münire ( ) Sevgili çocuğuyla gelini arasına böyle bir güzeli koymaktan doğabilecek felaketi hatırına ( ) hayaline bile getirdiği yok ( ) O sade iki evladının hizmetleri artık bundan sonra tam bir özenle görülecektir diye dünyalar kadar sevinip yatıyor ( )
Nabizade Nazım, Zehra
Bu parçada yay ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?
A) (…) (,) (.) (.) B) (!) (,) (…) (.) C) (…) (;) (.) (.) D) (!) (,) (.) (.) E) (…) (;) (.) (.)
Cevap: D
14. Aşağıda verilen tamlayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayıp, cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.
Türk edebiyatında ilk roman, Sami Paşazade Sezai’nin Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat adlı eseridir. (Y)
“Bilmiyor değildi.” cümlesi anlamına göre olumsuzdur. (Y)
Roman türünün ilk örneği İspanyol yazar Cervantes’in Don Kişot adlı eseridir. (D)
7. Çıkış