Metni Anlama ve Çözümleme
1. Metnin olay örgüsünü oluşturan olayları belirleyerek sırasıyla söyleyiniz.
Cevap: Hz. Yusuf’un rüya görmesi ve rüyasında peygamberliğin müjdelenmesi. Bu rüyayı babasıyla paylaşması babasının onu bu rüyayı kimseyle paylaşmaması için uyarması. Kardeşlerinin rüyayı öğrenmesi ve Yusuf’u kuyuya atmaları. Hz. Yakıp’un ağlamaktan ve üzüntüden gözlerinin kör olması. Yusuf’un kuyudan kurtulup köle olarak satılması Mısır’da köle olması ve iftiraya uğrayarak zindana atılması. Sonra Yusuf’un sultan olması ve babasıyla kırk yıl sonra buluşması.
2. Metindeki olay akışını yönlendiren temel çatışma nedir? Bu çatışmanın (fiziksel, psikolojik, toplumsal kültürel vb.) türünü söyleyiniz.
Cevap: İyi-kötü çatışması, kıskanç- mütevazı çatışması, namuslu- iffetsiz, ihtiraslı- ihtirassız çatışmaları ön plandadır. Bu gibi çatışmalar iyilik içerisinde olan biriyle kötü düşünceli kıskanç kimseleri ortay çıkarırken aynı zamanda iftira atan kimseler ile suçsuz kimselerin toplumda görünmesi, bunları psikolojik olarak da toplumda nasıl karaktere sahip olduklarını bildirmektedir. Bu her toplumda böyledir. Ahlaki kuralları herkes için aynıdır ve bunlar toplumlardaki insanların nasıl olması gerektiğiyle ilgilidir
3. Metnin temasını belirleyiniz. Tema hangi duygu ve kavramlar aracılığıyla somutlaştırılmıştır?
Cevap: Metnin teması Aşk’tır. Bu aşk Allah aşkı ile temellendirilmektedir. Tema Allah sevgisi, peygamber, aile ve insan sevgisi ile somutlaşmıştır. Ayrıca iyilik göstermek , iffetli olmak ve ahlaklı olmak ile de karakterlerde şekillenmiştir.
4. a. Hz. Yusuf’un gördüğü rüya nedir? Babası neden rüyasını başkasına anlatmasını istememektedir?
Cevap:Peygamberlik ile müjdelenmesi rüyasını görür. Kardeşlerinin ona hizmet edeceğini bildiği için başkalarına anlatarak kıskançlık oluşmasını ister.
b. Okuduğunuz mesnevideki olağanüstü durumlar nelerdir?
Cevap: Rüya görmesi ve gerçekleşmesi. Bir köle olarak Mısır’a sultan olması. Zeliha’nın gözlerini derman olması ve onu genç kılması. Hz. Yakup’un gözlerinin açılması.
5. Metinde hangi anlatım biçimlerinden yararlanıldığını örnekler vererek söyleyiniz.
Öyküleme- Betimleme anlatım biçimlerinden yararlanılmıştır. Örneğin;
Secdeden götürdi başın ağlayu / Oldı hayrân anı gören tanlayu
Göçdi andan dahı gitdi yolıra / Söz üküşdür bu kez erdi Mısır’a
Mısır ehli kamusı eşitdiler / Cümlesi Yûsuf’a karşu gitdiler
6. Metinde mesnevi nazım biçiminin hangi özellikleri bulunmaktadır?
Cevap: Beyitler şeklinde yazılması ve her beytin kendi içinde kafiyelenmesi. Her beyitini farklı bir olayı anlatması. Aruz ölçüsünün kısa kalıplarıyla yazılması. Nazım biriminin uzun olması.
7. Metinden hareketle aşağıdaki tabloya istenen bilgileri yazınız.
MESNEVİ
Anlatıcı
Cevap: Yazar- Şeyyad Hamza
Bakış Açısı
Cevap: İlahi Bakış Açısı
Metinden Örnekler
Cevap: Mısır ehli kamusı eşitdiler / Cümlesi Yûsuf’a karşu gitdiler
Metinden Örnekler
Cevap: Secdeden götürdi başın ağlayu / Oldı hayrân anı gören tanlayu
8. Şeyyad Hamza’nın “Yûsuf ve Zelîhâ” adlı mesnevisi, 13. yüzyılın dinî ve fikrî hayatına uygundur. Sade bir Oğuz Türkçesiyle yazılmıştır. Eserin en önemli yönü dilidir. Eser, Eski Anadolu Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini büyük ölçüde aksettirir. Eserin konusu Kur’an’dan alınmıştır. Esere, tasavvuf anlayışı egemendir.
Bu bilgilerden hareketle metinden Şeyyad Hamza’nın edebî kişiliği ve sosyal konulardaki görüşleriyle ilgili olarak neler yansımaktadır?
Cevap: Tasavvuf anlayışı egemen olduğu için metne de yansımıştır.