Metni Anlama ve Çözümleme
1. Türk edebiyatının ana dönemlerini belirtiniz. Bu dönemlerin belirlenmesinde hangi ölçütlerin kullanıldığını söyleyiniz.
Türk edebiyatının 3 ana dönemi vardır, bunlar:
- İslamiyet’in Kabulünden Önceki Dönem
- İslamî Dönem
- Batı Etkisinde Gelişen Dönem
Bu dönemlerin ayrılmasındaki ölçütler dinî hayat, kültürel farklılaşma, dil coğrafyası ve kültür değişimleridir.
2. Okuduğunuz metne göre Türk edebiyatını etkileyen en önemli olay nedir?
Cevap: Okuduğumuz metne göre Türk edebiyatını etkileyen en önemli olay Türklerin İslamiyet’i kabul etmeleri ve bu dinle birlikte edebiyatın uzun yıllar bu kültür dairesinin etkisinde kalmasıdır.
3. İslamiyet’in kabulünden önceki Türk edebiyatına hâkim olan zihniyet nedir? Açıklayınız.
Cevap: İslamiyet’in kabulünden önce Türk edebiyatı sözlü ve yazılı olmak üzere iki koldan gelişmiştir. Bunlardan sözlü edebiyata ait olan ürünler koşuk, sagu,sav ve destanlardır. Yazılı ürünler ise “Köktürk Kitabeleri” ve Uygur metinleridir. Bu ürünler üzerinde etkili olan zihniyet, Türlerin ana yurdu olan Orta Asya’da göçebe bir hayat sürmeleri ve buna bağlı olarak edebî ürünlerde de bu hayat tarzına uygun ideal insan tipini tasvir etmektir.
4. Türk edebiyatında Geçiş Dönemi hangi yüzyıllar arasında yaşanmıştır? Bu dönemde hangi eserler verilmiştir?
Cevap: Türk edebiyatında Geçiş Dönemi 11-13. Yüzyıllar arasında yaşanmıştır. Bu dönemin en önemli eserleri Yusuf Has Hacip’in “Kutadgu Bilig”i, Kaşgarlı Mahmut’un “Divanü Lugati’t-Türk”ü, Edip Ahmet Yükneki’nin “Atabetü’l- Hakayık”ı ve Hoca Ahmet Yesev’i’nin “Divan-ı Hikmet”idir.
5. Ahmet Yesevi’nin “Divan-ı Hikmet” adlı eserinin Türk edebiyatındaki önemi nedir? Açıklayınız.
Cevap: Divan-ı Hikmet ile tasavvufî şiir geleneği başlamıştır. Bu eserde Allah aşkı, Peygamber sevgisi konu edilmiştir. Ahmet Yesevî’nin hikmetli sözlerinin yer aldığı bu eser sayesinde tasavvufî şiir ile Allah’ın varlığını bilme, kainat ve insanın varoluş sebebini anlama, insanı mükemmel varlık hâline getirebilme anlayışı aktarılmıştır. Bu açıdan oldukça önemli bir eserdir.
6. İslami Dönem Türk edebiyatı hangi edebî gelenekler üzerinden gelişimini sürdürmüştür?
Cevap: İslamî Dönem Türk edebiyatı İslamiyet’ten önceki Türk edebiyatının sözlü geleneği İslami Dönem’de halk edebiyatı ile devam ederek aynı zamanda Arap ve Fars edebiyatlarının etkisiyle oluşan divan edebiyatı geleneği ile iki koldan ilerlemiştir, gelişimini sürdürmüştür.
7. Divan edebiyatı ile halk edebiyatı arasındaki farkları söyleyiniz.
Cevap: Divan edebiyatı tamamiyle yazılı eserlerden oluşurken Halk edebiyatında sözlü ve yazılı eserlerden oluşmaktadır. Divan edebiyatında aruz, Halk edebiyatında hece ölçüsü kullanılmıştır. Divan edebiyatının nazım birimi beyittir, Halk edebiyatında ise dörtlüktür. Divan edebiyatının dili Arapça ve Farsça sözcüklerle yüklü ağır bir dildir, Halk edebiyatında ise dil nispeten daha sadedir. Divan edebiyatında tam ve zengin uyak kullanılırken, Halk edebiyatında yarım uyak kullanılır. Divan edebiyatında mazmun denilen kalıplaşmış sözlere yer verilir.
8. Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı hangi dönemlere ayrılır?
Cevap: Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı sırasıyla Tanzimat, Servetifünun, Fecriâti, Millî ve Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı olarak ayrılmıştır.