2. Bölüm Ölçme ve Değerlendirme Cevapları
A) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcüğü/sözcükleri yazınız.
1. Krater, kaldera ve maar gibi çukurlukların içerisinde suların birikmesiyle volkanik göller oluşur.
2. Akarsu yatağının bir noktasından birim zamanda geçen su miktarına akım adı verilir.
3. İki geçirimsiz tabaka arasında biriken yer altı suyunun yüzeye çıkarılmasıyla artezyen kaynak oluşur.
4. Yerli kaya göllerinden olan Tuz Gölü tektonik oluşumlu bir göldür.
5. Gediz Nehri Ege havzasında bulunur.
6. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü uzmanları, tarımsal potansiyeli iyi olan ancak sulama yetersizliğinden dolayı bu potansiyelini iyi kullanamayan şiddetli kuraklığın yaşandığı bir bölge için proje ha-1 zırlar. Hazırladıkları projede; bölgenin yaklaşık 25 km uzağında ülkenin önemli bir akarsuyunun bulunduğu, bu akarsuyun uygun olan bir yerine yapay bir set gölü (baraj) inşa edilmesi gerektiği ve gölde biriken suyun kapalı sistem şeklinde (yer altından geçirilen geniş çaplı su boruları) bölgeye taşınması hatta aynı sistemin bölgeye getirilen suyun bölgedeki tarım alanlarına ulaştırılmasında kullanılması gerekliliği vurgulanmıştır. Sizce, projeyi hazırlayan uzmanların baraj gölündeki suyun hem bölgeye hem de bölgedeki tarım alanlarına taşınmasında kapalı sistemin bir gereklilik olduğunu vurgulamalarındaki neden ne olabilir?
Cevap: Kapalı sistem kullanılması, su kaynaklarının buharlaşma ve sızıntı gibi kayıplarını en aza indirgeyerek verimliliği artırır ve suyun kirlenmesini önleyerek tarımsal sulama için daha temiz su sağlamayı hedefler.
7. 2020 yılında dünyada su ürünleri üretimi 177.768.543 ton iken bunun yalnızca 785.822 tonu (%0,41’i) Türkiye tarafından üretilmiştir. Türkiye’de su ürünleri üretiminin yaklaşık %80’i denizlerden elde edilmektedir. Kıyı uzunluğu 8.337 km olan Türkiye’nin dünya su ürünleri üretimindeki payının %0,41’lik bir paya sahip olmasını, su varlıklarının etkin kullanımı açısından değerlendiriniz.
Cevap: Türkiye’nin dünya su ürünleri üretimindeki düşük payı, geniş kıyı şeridine rağmen iç sular ve denizlerdeki su ürünleri kaynaklarının yeterince geliştirilmemiş olabileceğini ve bu alanda yapılacak yatırımların ve sürdürülebilir yönetim stratejilerinin potansiyelini artırabileceğini gösterir.
C) Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
8. Ekvator’dan kutuplara gidildikçe deniz suyu sıcaklığı ve tuzluluk oranı genel olarak azalır. Aşağıda verilen denizlerden hangisinin tuzluluk oranı diğerlerinden daha azdır?
A) Umman Denizi B) Akdeniz C) Kızıldeniz D) Baltık Denizi E) Doğu Çin Denizi
Cevap: D
9. Kıta içlerine sokulmuş kanal ve boğazlarla okyanuslara bağlanan denizlere iç deniz denir. Buna göre aşağıdaki denizlerden hangisi iç deniz değildir?
A) Baltık Denizi B) Akdeniz C) Ohotsk Denizi D) Kızıldeniz E) Karadeniz
Cevap: C
10. Gelgit; okyanus kıyılarında, okyanusa dökülen akarsuların ağız kesimlerinde belirgin şekilde gözlemlenirken gelgitin iç denizlerde gözlemlenmesi oldukça güçtür. Buna göre aşağıdaki denizlerden hangisinde gelgit etkisi daha azdır?
A) Mercan Denizi B) Labrador Denizi C) Akdeniz D) Boffin Denizi E) Bering Denizi
Cevap: C
11. Aşağıdaki akarsulardan hangisi açık havza özelliğinde değildir?
A) Amazon B) İndus C) Nil D) Ceyhun E) Kızılırmak
Cevap: D
12. Yer kabuğunda tektonik faaliyetler sonucunda oluşan çukurluklarda biriken sular tektonik gölleri oluşturur. Aşağıdaki göllerden hangisinin oluşumunda tektonik süreçler etkili olmamıştır?
A) Hazar B) Baykal C) Eyre D) Victoria E) Quilotoa
Cevap: E
13. Aşağıdaki Türkiye haritasında bazı göller gösterilmiştir Haritada verilen göllerin oluşum özelliklerine göre sınıflandırılması istenirse hangisi oluşum özelliklerine göre diğerlerinden farklıdır?
A) İznik B) Uluabat C) Akşehir D) Tuz Gölü E) Köyceğiz
Cevap: E
14. Aşağıdaki haritada numaralanmış bazı alanlar gösterilmiştir. Haritadaki numaralanmış alanlardan hangilerinde kar ve buz erimelerinin akarsuların beslenmesindeki etkisi daha fazladır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: D
15. İki geçirimsiz tabaka arasında biriken yer altı suyunun basıncın etkisiyle ya da insanlarca açılan sondaj kuyuları ile yeryüzüne çıkmasıyla oluşan kaynağa … kaynak adı verilir. Yukarıdaki metinde boş bırakılan alana aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?
A) Fay B) Artezyen C) Vadi-yamaç D) Gayzer E) Karstik
Cevap: B
16. Aşağıdaki akarsulardan hangileri Ege Denizi havzasında yer almaz?
A) Gediz B) Bakırçay C) Kızılırmak D) Ergene Çayı E) Büyük Menderes
Cevap: C
17. Aşağıda Türkiye’de bulunan bazı göller verilmiştir.
I. Aynalı
II. Kilimli
III. Acıgöl
IV. Akşehir
Verilen göllerden hangileri sirk göllerindendir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) III ve IV E) I, II ve IV
Cevap: A
18. Aşağıdaki Türkiye haritasında numaralanmış bazı akarsular gösterilmiştir. Haritada verilen akarsular, beslenme kaynaklarına göre gruplandırılırsa hangilerinde çeşitlilik daha fazladır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III
Cevap: E
19. Aşağıdaki Türkiye haritasında numaralanmış bazı alanlar gösterilmiştir. Haritada verilen alanların hangilerinde fay kaynaklarının yaygın olması beklenir?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: B
20. Aşağıda, karstik kaynağa ait görsel verilmiş. Verilen kaynak türü ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Suları soğuktur.
B) Suları oldukça kireçlidir.
C) Debisi iklim koşullarına bağlı değişir.
D) Kireç taşının yaygın olduğu alanlarda oluşur.
E) Türkiye’deki dağılışı fay hatları ile benzerlik gösterir.
Cevap: E
Karadeniz Havzası’ndaki başlıca akarsular; doğudan batıya Çoruh, Harşit, Yeşilırmak, Kızılırmak, Filyos (Yenice), Bartın ve Sakarya’dır. Bu akarsulardan Yeşilırmak, Kızılırmak nehirlerinin denize döküldükleri kıyılarda delta ovaları oluşmuştur. Kızılırmak Nehri ülke sınırları içinde bulunan en uzun akarsu- g dur (1.355 km). Çoruh Nehri,Türkiye’den kaynağını alıp Gürcistan sınırları içinden Karadeniz’e dökülür. Bartın Çayı ise üzerinde ulaşım yapılabilen akarsu özelliğindedir.
(21. ve 22. soruları yukarıdaki metne göre cevaplayınız.)
21. Yukarıdaki metne göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Yeşilırmak Nehri döküldüğü yerde delta oluşturmuştur.
B) Çoruh Nehri, Türkiye sınırı dışından denize dökülür.
C) Kızılırmak Nehri, Türkiye’nin en uzun akarsuyudur.
D) Bartın Çayı üzerinde ulaşım yapılabilmektedir.
E) Harşit Çayı Havza’nın batı kesiminden denize dökülmektedir.
Cevap: E
22. Aşağıdaki akarsulardan hangisi Karadeniz Havzası’nda yer almaz?
A) Çoruh Nehri
B) Bartın Çayı
C) Sakarya Nehri
D) Susurluk Çayı
E) Kızılırmak Nehri
Cevap: D