Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz mânilerde gerçek anlamı dışında kullanılan sözcük ya da söz öbeklerini bulunuz.
Cevap: aklım ermiyor, vermiyor, ciğerden yaralıyım, her gelen bir gül ister/ sahipsiz bağlar gibi, yıkıldı viran gönlüm, yapacak ustası yok, gönlüm nere kaçarsın…
2. Okuduğunuz mânilerin ahenk unsurlarını (ölçü, durak, kafiye, kafiye düzeni, redif, ses ve söyleyiş) tespit ediniz.
Kuş kafese / girmiyor
Buna aklım / ermiyor
Hiç boşuna / ah çekme
Annem beni / vermiyor
Ölçü: 7’li hece ölçüsü
Durak: 4+3 duraklı (mani üstünde de / ile gösterildi)
Kafiye: “r” yarım kafiye
Redif: “-miyor”
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın bir halk dili kullanılmıştır.
**********
Bayburt’a giden yollar
Uzadıkça uzarlar,
Geçme bizim kapıdan
Eller bana kızarlar.
Ölçü: 7’li hece ölçüsü
Durak: Düzensiz durakları var
Kafiye: “lar” zengin kafiye
Redif: Bu manide redif yok.
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın bir halk dili kullanılmıştır.
**********
Dağ bana
Bahçe sana/ bağ bana
Değme zincir /kâr etmez
Zülfin teli/ bağ bana
Ölçü: Serbest
Durak: Düzensiz durakları var
Kafiye: “bağ bana” cinaslı kafiye
Redif: yok
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın bir halk dili kullanılmıştır.
**********
Karaca
Aldım aşkın tüfeğin
Vurdum birkaç karaca
Dünyada bir yâr sevdim
Kaşı gözü karaca
Ölçü: 7’li hece ölçüsü
Durak: Düzensiz durakları var
Kafiye: “karaca” cinaslı kafiye
Redif: yok
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın
**********
Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim çağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi
Ölçü: 7’li hece ölçüsü
Durak: Düzensiz durakları var
Kafiye: “karaca” cinaslı kafiye
Redif: yok
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın
**********
Ne viran çeşme imiş
Su içecek tası yok
Yıkıldı viran gönlüm
Yapacak ustası yok
Şu vefasız dünyanın
Ucu var ortası yok
Ölçü: 7’li hece ölçüsü
Durak: Düzensiz durakları var
Kafiye: “karaca” cinaslı kafiye
Redif: yok
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın
3. Okuduğunuz mânilerin temasını tespit edip aşağıdaki tabloya yazınız.
| Mâni Türü | 1. Mani Tema | 2. Mani Tema |
| Düz Mâni | Kavuşma isteği | istek |
| Kesikli Mâni | Aşk | sevgili |
| Yedekli Mâni | Dert | Vefasızlık |
4. Okuduğunuz mânilerde asıl duygu ve düşünce hangi dizelerde ifade edilmiştir? Bu bölümlerin dışında kalan dizelerin işlevi nedir? Açıklayınız.
Cevap: 3.ve 4. dizelerde ifade edilmiştir. Bu bölümlerin dışında kalan dizeler asıl söylenmek istenene bir hazırlık dizeleridir diğer adıyla doldurma dizeleridir.
5. Mânilerin halk kültüründe nasıl bir yeri vardır? Okuduğunuz mânilerden yola çıkarak düşüncelerinizi söyleyiniz.
Cevap: Mânilerin halk kültüründe önemli bir yeri vardır. İnsanlar maniler sayesinde aşklarını, acılarını, özlemlerini, sevgilerini dile getirmiştir.
ETKİNLİK
Aşağıda verilen mânileri tamamlayınız.
Ayva külde pişer mi?
Gül yanaktan düşer mi?
Sen orada ben burda
Bana gülmek düşer mi?
**********
Şu dağlar garip dağlar
İçinde garip ağlar
Kimse garip olmasın
Garip için kim ağlar
**********
Sarardı
Bağda güller sarardı
Sen benim namert kolum
Ne güzeller sardı
**********
Dağlar dağladı beni
Gören ağladı beni
Ayırdı zalım felek
Derde bağladı beni