Metin ve Türle İlgili Açıklamalar
Batılı anlamdaki hikâye türü, edebiyatımıza Tanzimat Dönemi’nde girmiştir. Çeviri ile başlayan bu süreç, zamanla asıl kimliğini kazanarak günümüze kadar gelmiştir. Bu dönemde birçok eser tercüme edilmiştir. Tanzimat Dönemi’nde çeviri eserler için söz konusu olan dil sorunları, yerli eserlerin de başlıca sorunu olmuştur. Türk edebiyatında hikâye alanındaki yerli ürünler, Ahmet Mithat’ın 1870’te basılan “Kıssadan Hisse” ve “Letaif-i Rivayat” adlı hikâye kitaplarıdır.
Tanzimat Dönemi hikâyelerinde olaylar çoğunlukla günlük yaşamdan veya tarihten alınmıştır. Olayların olmuş ya da olabilir izlenimi bırakması gerektiği konusunda bütün Tanzimat Dönemi hikâyecileri birleşmişlerdir. Eserler genel olarak duygusal ve acıklı konular üzerine kurulmuştur. Tanzimat Dönemi hikâyesinde genellikle tutsaklık, zoraki evlilikler, Batılılaşma, kadın-erkek ilişkileri gibi temalar işlenmiştir. İlk hikâyelerde topluluk önünde anlatılan meddah hikâyelerin etkisi görülür. Dönemin önemli hikâyecileri; Ahmet Mithat Efendi, Emin Nihat, Şemsettin Sami, Nabizade Nazım, Samipaşazâde Sezai’dir.
Okuduğunuz metin, Samipaşazâde Sezai’nin Küçük Şeyler adlı kitabından alınmıştır. Yazar; küçük, önemsiz, basit ve sığ gibi görünen olayların ayrıntılarını, derin etkilerini ve sonuçlarını anlatmıştır. Samipa- şazâde Sezai, başkalarına dışarıdan küçük gözüken bu olaylarda, kendilerince büyük sonuçları okuyucuya iletmeyi başarmıştır. Samipaşazâde Sezai, hikâyelerinde olayın özelliğine uygun mekân kullanır. Mekân noktasında realist olan sanatçı mekânın sunuluşunda zaman zaman romantizmi öne çıkarır.
Metni Anlama ve Çözümleme
1. “Kediler” adlı hikâyenin teması ve konusu nedir? Açıklayınız.
Cevap: Yoksul ve yaşlı bir adamın eşinin evde beslediği kedilerden rahatsız olarak evi terk etmesi, sonra çaresizlikten evine geri dönmesi.
2. Hikâyede kahramanın, kedilerden aşırı derece rahatsız olmasının nedenleri nelerdir? Açıklayınız.
- Evin her yerinde dolaşmaları,
- Onun yemeklerini yemesi,
- Eşyalarını kırması,
- Koltuklara- kanepelere oturmaları
- Aşırı gürültü yapıp kavga etmeleri
- Eve verdikleri zararlardır.
3. Okuduğunuz hikâyedeki karakterlerin kişilik özellikleri nelerdir? Açıklayınız.
Hikaye kahramanı: Eşinin evde beslediği onlarca kediden aşırı derece rahatsız olan, eşinin kedilerini kendine tercih etmesi karşısında öfkeli, çaresiz, yoksul, zavallı ve hayat karşısında mağlup bir adamdır. Evi terk edince hüzünleniyor ve kendini çok yalnız hissediyor.
Adamın eşi: Çok sevdiği kedilerini eşine tercih eden anlayışsız , bencil ve kocasını umursamayan bir kadındır.
4. “Kediler” adlı hikâyede dış dünyanın, kahramanın psikolojik durumuna etkileri nelerdir?
Cevap: Evinden uzakta dış dünyada kahraman kendini yalnız ve hüzünlü hissediyor. Evini özlüyor.
5. Okuduğunuz hikâyede olayın akışını sağlayan temel çatışma nedir? Açıklayınız.
Cevap: Karı-koca çatışması olay akışını sağlayan temel çatışmadır.
6. “Kediler” adlı hikâyede yazar, kahramanın evine geri dönüşünü anlatırken nasıl bir yol izlemiştir? Açıklayınız.
Cevap: Kahramanın evine geri dönüşünde yazar, denizin dalgalarını, horozun ötüşünü ve kilise çanını konuşturmuştur.
7. Hayvanseverlikle ilgili düşünceler günümüzde de devam etmekte midir? Hikâyede anlatılanlarla karşılaştırarak değerlendiriniz.
Cevap: Hayvanseverlikle ilgili düşünceler günümüzde de devam ediyor. Hikayedeki kadın gibi kedileri çok seven veya adam gibi gibi kedilerden aşırı rahatsız olan insanlar günümüzde de vardır.
8. Okuduğunuz hikâyede, hikâyeyi oluşturan unsurlardan hangisi (olay, şahıs, mekân) ön plandadır?
Cevap: Hikayeyi oluşturan unsurlardan şahıs (hikaye kahramanı adam) ön plandadır.
9. Yazarın zaman zaman karşılıklı konuşmalar kullanmasının hikâyenin anlatımına ne tür katkılar sağladığını belirtiniz.
Cevap: Karşılıklı konuşmalar hikayeyi günlük konuşma diline yaklaştırıyor.