Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz mesnevinin konusunu ve temasını bulunuz.
Hz. Yusuf’un kardeşlerinden çektikleri ve Zeliha ile olan aşk hikayesi.
2. Okuduğunuz mesnevinin olay örgüsünü başlıklar hâlinde yazınız.
- Yusuf, rüyasında peygamberlik ile müjdelenir. İlk anlattığı kişi babası Hz. Yakub olur.
- Babası Yakub, kardeşlerine dahil kimseye anlatmamasını öğütler. ( Hz. Yakup, Yusuf ’a büyük bir saltanat sahibi olacağını ve kardeşlerinin ona hizmet edeceğini söyler)
- Kardeşleri rüyayı öğrenir ve Yusuf’u bir kuyuya atar. Babalarına da Yusuf’un öldüğünü söylerler.
- Hz. Yakub’un ağlamaktan gözleri görmez olur.
- Yusuf ise içinde kaldığı kuyudan kurtulur.
- Bir kervana/kafileye köle olarak satılır.
- Kafile onu Mısır’a köle olarak götürür.
- Mısır’ın Batı bölgesinin kralı Taymus’un kızı Zeliha güzelliği ile meşhur biridir.
- Kotifar denen Mısır’ın azizine kızını onunla evlendireceğini söyler ve evlendirir.
- Çıktığı köle pazarında Zeliha Yusuf’u görür. Kotifar’dan onu satın almasını ister.
- Saray’da Kotifar’a ve Zeliha’ya sadık bir köle olur.
- Zeliha, Yusuf’u odasına çağırır. Yusuf, Zeliha’yı istememek için Allah’a dua eder.
- Bu sırada Zeliha, Yusuf’a yaklaşır, ihtirasla gömleğini yırtar.
- Bu sırada Kotifar içeri girer ve durumu görür.
- Beşikteki bebek dillenir : “Gömleğin yırtığı öndeyse Züleyha suçsuzdur yok eğer gömleğin yırtığı arkadaysa Yusuf suçsuzdur.” der.
- Gömlek arkadan yırtılmıştır ancak Mısır’ın geleceğini düşünen, karısının adının çıkmasına engel olmak isteyen Firavun (Kotifar) onu zindana atar.
- Yusuf yıllarca zindanda kalır. Kotifar da ölür. Yusuf zindanda rüya yorumları yapar.
- Hükümdar Reyyan’ın gördüğü rüyayı hiç kimse yorumlayamaz sadece Yusuf yorumlar ve Yusuf’u zindandan çıkarıp vezir yapar.
- Yusuf yolda Zeliha ile karşılaşır onu gençleştirir ve evlenirler.
- Yusuf, Mısır’a aziz olur.
- Kardeşleri ile hesaplaşır ve onları affeder.
- Babası Yakup ile buluşur. Babası hastalanır ve kevser suyu içip ölür.
- Mısır’da kalan Yusuf; Mısır’ı imana davet eder, ömürünü sonuna kadar orada kalır ve ölür.
3. Kardeşlerinin Hz. Yusuf’u öldürmeye kastetmesinin nedeni nedir? Açıklayınız.
Hz. Yusuf’u kıskanmaları, Yusuf’un onlardan güzel ve ahlaklı olması Gördüğü rüyada Hz. Yusuf Mısır’a hükümdar olacaktır.
4. Okuduğunuz mesnevideki olağanüstü durumlar nelerdir?
- Rüya görmesi ve gerçek çıkması
- Kundaktaki bebeğin konuşması
- Kadınların Hz. Yusuf’u görünce ellerini bıçakla soymaları
- Hz. Yusuf’un Reyyan’ın rüyasını bilmesi
- Zeliha’nın gözlerini iyileştirmesi ve onu gençleştirmesi
- Hz. Yakup’un gözlerinin açılması
- Meleklerin Hz. Yakup’un mezarını kazması.
- Bir köle olarak geldiği Mısır ‘a sultan olması
5. Okuduğunuz mesnevide Hz. Yusuf’un hangi fiziki ve ahlaki özellikleri ön plana çıkmaktadır? Anlatınız.
Fiziki: Yakışıklı , güzel , toplumun en sevilen tipi… Görenler hayran kalır. Kadınlar onu görünce büyülenir hatta ellerini keserler bunu bile hissetmezler.
Ahlaki: Dürüst, namuslu, sadık, köle olduğunda bile efendisine asla ihanet etmeyen biri, affedici-merhametli (o kadar kötülük yapmalarına rağmen kardeşlerini affetmesi)
6. Okuduğunuz mesnevide yazar, olayları hangi bakış açısıyla yansıtmıştır? Açıklayınız.
Okuduğunuz mesnevide yazar, olayları İlahi bakış açısıyla yansıtmıştır. Anlatıcı, anlattığı olayların dışında durur, gören durumundadır. Üçüncü tekil şahıs ağzıyla konuşur. Yazarın dilini kullanır ve bu sebeple ona “yazar-anlatıcı” da denilir.
7. Okuduğunuz mesnevide beyitlerin kendi aralarında kafiyelenmesinin metne nasıl bir katkısı olmuştur? Açıklayınız.
Ahenk katmıştır. Daha estetik daha etkileyici ve akılda kalıcılık sağlamıştır.
8. Okuduğunuz mesnevi içerik bakımından şiire mi, nesre mi daha yakındır? Açıklayınız.
Nesre daha yakın çünkü olay ve olaylar dizesi yani bir olay örgüsü var.. Zaten mesnevi biçiminde yazılması da bunu gösterir. Çünkü mesneviler o dönemde hikaye ve roman yerini tutmaktadır.
9. Okuduğunuz mesnevide Hz. Yusuf’un sabırla tahammül ettiği durumlar nelerdir? Hz. Yusuf’u başarıya ulaştıran sadece sabır mıdır? Değerlendiriniz.
Zeliha’ya karşı duygularına kapılmaması ve doğru olanı yapması. Başarıya ulaştıran sadece sabrı değildir. Her koşulda dürüst, ahlaklı, çalışkan ve tam anlamıyla Allah’a teslim olarak sabretmesi.
“Verdi til Hak Tanrı kurda, söyledi
Verdi selam Yakup’a top eyledi.”
10. Bu dizelerde hangi söz sanatı kullanılmıştır? Açıklayınız.
Burada hem kıssa hatırlatıldığı için→ TELMİH
Hem de kurdun konuşması var yani→ NİDA