Dil Bilgisi
1. Aşağıdaki cümlelerde fiilimsileri bulup altını çiziniz. Bu fiilimsilerin cümlede nasıl bir işlev yüklendiklerini söyleyiniz.
Cevap: Fiilimsi: Fiillerden belli eklerle türeyip isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir.
Adından da anlaşıldığı üzere bu sözcükler fiile benzer fakat fiil değildir.
➜ İsim-fiil: Fiillerden “-ma,-mek,-iş” ekleriyle türetilip isim görevinde kullanılan sözcüklerdir: okuma, görmek, bakış…
➜ Sıfat-fiil: Fiillerden “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleriyle türetilip isim görevinde kullanılan sözcüklerdir: okuyan, bakılası, bildik, gelecek, sevmiş…
➜ Zarf-fiil: Fiillerden “-e, -ip, -erek, -meden, -meksizin, -dikçe, -ince, -eli, -ken, -r…, -esiye” ekleriyle türetilip zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir: gelip, görerek, duymadan, görürken…
Yolda bir Derviş’le karşılaşırlar; Derviş Şah’a selâm durur ve adı ile hitab eden Sıfat-fiil Şah, onun kerametine hükmedip Zarf-fiil derdini açar.
Şah’la Keşiş, Derviş’in dediğini Sıfat-fiil yaparlar; vakit tamam olunca, Zarf-fiil Şah’ın bir oğlu, Keşiş’in de bir kızı dünyaya gelir.
Kerem, Aslı’nın Pek şehrine gittiğini Sıfat-fiil esvap yıkayan Sıfat-fiil kadınlardan öğrenip Zarf-fiil o şehre varır, kızı bulur.
Böylece Aslı’yı kiliseye gidip Zarf-fiil gelirken Zarf-fiil bile kimseye göstermez.
Sırf Aslı’nın yüzünü görebilmek İsim-fiil için Keşiş’in karısına otuz iki dişini çektirir.
Kerem’in tepesinden alev çıkmaya İsim-fiil başlayınca Zarf-fiil, kız dayanamayıp Zarf-fiil su döker
Bundan müteessir olan Sıfat-fiil Aslı da Kerem’in ateşi üzerine kapanıp Zarf-fiil yanar.
2. Aşağıdaki cümlede “ ” işaretinin hangi amaçla kullanıldığını söyleyiniz.
• Mağara kapısına gelip “Ey âdemler, nedir sizin feryadınız?”
Cevap: Alıntı sözün başında ve sonunda.