10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 180 Cevapları
Metni Anlama ve Çözümleme
1. “Ah, beyaz ve güzel memleketim!” ifadesindeki beyaz kelimesi hangi anlamda kullanılmıştır?
Cevap: Beyaz kelimesi temiz anlamında kullanılmıştır.
2. Miting alanındaki Türk bayraklarının siyah renkli olmasının nedeni nedir? Açıklayınız.
Cevap: Çünkü ülke işgal altındadır ve protesto için siyah bayraklar miting alanında sallandırılmaktadır.
3. Metinde yalınayak, ağlayarak koşan köylü kızı kimdir ve niçin koşmaktadır?
Cevap: Bu köylü kızı savaşta babası şehit edilen Kezban’dır, İhsan’dan kendisini de savaşa götürmesini istemektedir.
4. Metne göre savaş ne gibi kötü sonuçlar ortaya çıkarmaktadır? Açıklayınız.
Cevap: Savaş birçok kişinin ölmesine, yaralanmasına, çocukların yetim kalmasına yol açmaktadır.
5. Metindeki kahramanların ortak özellikleri nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Kahramanların hepsi vatanını çok seven, vatan için gözünü kırpmadan canını verebilecek kişilerdir.
6. Metnin olay akışını yönlendiren temel çatışma ve ona bağlı diğer çatışmalar nelerdir?
Cevap: Romanda hem vatanın içinde bulunduğu felaketi hem de bu felaketi yaşayan, aşkları, ihtirasları, kıskançlıkları ve vazifeleri arasında kalan insanların ruh çatışmaları vardır.
7. Metindeki anlatım tekniklerini, anlatım biçimlerini ve düşünceyi geliştirme yöntemlerini tespit ediniz.
Cevap: Metinde anlatma, gösterme, özetleme teknikleri kullanılmıştır.
8. Okuduğunuz metindeki kişilerin sahip olduğu vatan sevgisinin kültürümüzdeki yerini değerlendiriniz.
Cevap: Vatan sevgisi kültürümüzdeki en önemli ögelerden bir tanesidir. Bizim kültürümüzde insanlar vatanı için gözünü kırpmadan canını feda eder.
9. Hazırlık çalışmasında ifade edilen Halide Edip Adıvar’ın Sultan Ahmet Meydanı konuşması ile romanda tasvir edilen konuşmayı karşılaştırınız. Gerçek konuşmanın romana yansımalarını değerlendiriniz.
Cevap: Halide Edip Adıvar’ın Sultan Ahmet Meydanı konuşması işgal güçlerinin İzmir’i işgalini kınama amaçlıdır. İstanbul’daki işgalci askerlerin gözünü korkutmuştur, milli mücadelede de ateşleyici bir rolü olmuştur. Bu konuşma da romana milli mücadele ve vatan sevgisi olarak yansımıştır.
DİL BİLGİSİ
1. Aşağıda okuduğunuz metinden bir parça ile bir şiirden alınan dörtlük verilmiştir. Yükleminin yerine göre farklı cümleler kullanılan bu parçalardan yola çıkarak devrik cümlelerin anlatıma katkısını değerlendiriniz.
Ayşe, gözleri ağlamaktan kırmızı ve şiş olarak köyden hareket etti. Bütün köyde bir telaş ve korku vardı. Ayşe’nin boynuna kadınlar tek tek sarıldılar ve ağladılar. Ayşe’ye bir yaylı bulmuş, içini hazırlamıştık. Nihayet vedalar bitti. Söğütleri bıraktık. Tozlu ve uzun yolda epeyce ilerledik.
Bir korkusuzluk aldı yürüdü çevremizde
Sen çıkardın utancını duvara astın
Ben masanın üstüne kodum kuralları
Her şey işte böyle oldu önce
Cemal Süreya
Cevap: Bu parçalarda kullanılan devrik cümleler vurguyu arttırarak anlatımı daha da etkili kılmıştır.
2. Aşağıda verilen cümlelerden kurallı olanı devrik, devrik olanı kurallı cümle hâline getiriniz.
Bu ıssız Anadolu mezarlıklarında ne kadar sevgili bıraktık, geçtik.
Cevap: Ne kadar sevgili bıraktık, geçtik, bu ıssız Anadolu mezarlıklarında.
İki odalı bir köy eviydi burası.
Cevap: Burası iki odalı bir köy eviydi
Halkın duyduğu şey ölümden kuvvetliydi.
Cevap: Kuvvetliydi ölümden halkın duyduğu şey.
Onun hayatındaki faciayı mutlak duymuşlardı.
Cevap: Mutlak duymuşlardı onun hayatındaki faciayı.
Dolaşıyordu minarelerin üstünde iki siyah tayyare.
Cevap: İki siyah tayyare minarelerin üstünde dolaşıyordu.
10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 181 Cevapları
3. Aşağıda verilen metinde ayraçla boş bırakılan yerlere uygun noktalama işaretlerini getiriniz.
Şimdi Ankara Cebeci Hastahanesinin küçük bir odasından dışarıya bakıyorum(.) Uzun(,) sarı toprak yığınları yükselerek(,) alçalarak nihayetsiz uzanıyor(.) Fakat arkasında öyle kızıl bir gök var ki (…) Her şey acayip bir surette kızıl(,) galiba onun kanı(!) A(…) bunu böyle düşünmemek lâzım(.) Doktor ne dedi(?) Başımdaki kurşun bende hayalât yapıyormuş.
Halide Edip Adıvar, Ateşten Gömlek
4. Aşağıda verilen metinde noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.
Muazzam bir gümbürtü, etrafımızda kalın, siyah bir duman ve toprak bulutu, anî bir sayha… Dumanlar arasından soluğu hissedilecek kadar sessiz mütemadiyen kaçışan, karışan bir halk. Arkamı bir dükkâna dayadığımı, dizlerimin, arka kemiğimin pişmiş paça gibi yılıştığını, döküldüğünü duydum. Gözlerimi açtım. Yalnız Harbiye Nezareti’nin tayyare topları uzaktan havayı…
Halide Edip Adıvar, Ateşten Gömlek
Nokta: Cümlenin sonunda kullanılmıştır.
Virgül: Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılmıştır.
Üç nokta: Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonunda kullanılmıştır.