4. Bölüm (Akım ve Manyetik Alan) Değerlendirmesi
1. Bir elektromıknatıs tarafından üretilen manyetik alanın şiddetini değiştirebileceğiniz iki yol söyleyiniz.
Cevap: Elektromıknatıs hâline gelen demir çekirdek etrafındaki sarım sayısını ya da sarımlar üzerinden geçen akım şiddetini artırmak manyetik alanı artırır. Demir çekirdek kullanılmazsa manyetik alan azalır.
2. Bir elektromıknatıs çubuk mıknatısa yaklaştırıldığında onu itmektedir. Elektromıknatısa verilen akım ters çevrilirse çubuk mıknatısa nasıl bir kuvvet etki edeceğini açıklayınız.
Cevap: Çekme kuvveti etki eder.
3. Dünyanın manyetik alan çizgileri yandaki şekilde gösterilmektedir. Hangi noktalarda manyetik alan şiddeti en büyüktür? Açıklayınız.
Cevap: Manyetik kutuplarda manyetik alan şiddeti daha fazladır.
4. Kalıcı bir mıknatıs, bir elektromıknatısın döndürülmesine nasıl sebep olmaktadır?
Cevap: İster kalıcı olsun ister elektromıknatıs olsun hepsini kuzey ve güney kutupları vardır. Sabit mıknatıs elektromıknatısın dönmesine sebep olabilir.
5. Bir elektromıknatıs tarafından üretilen manyetik alanın, demir çekirdek yerine alüminyum çekirdek kullanılması durumunda nasıl değişeceğini tahmin ediniz. Bir test devresi kurarak tahmininizin doğruluğunu araştırınız.
Cevap: Aynı şartlarda mıknatıslanmış alüminyum çekirdeğin manyetik özellikleri demir çekirdeğe göre yüzlerce kat daha zayıftır. Aynı boyutta alüminyum çekirdek ile demir çekirdek, üzerinden aynı akım geçen eşit sarımlar arasına alındığında alüminyumun çok daha zayıf mıknatıslandığı her iki metal çekirdek üzerine demir tozları serpiştirilerek gözlemlenebilir.
6. Güçlü bir mıknatıs, yakınındaki demir bir çiviyi kendine doğru çeker. Bu esnada demir çivi de mıknatısa bir kuvvet uygular mı? 9. sınıfta öğrendiğiniz fizik bilgilerinizi de hatırlayarak soruyu cevaplayınız.
Cevap: Uygular. Newton’un etki tepki prensibe göre eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygular.
7. Pusulalar bazen yanlış yönü gösterebilirler. Sizce bu neden olur?
Cevap: Etrafta güçlü manyetik alan kaynaklarının (yüksek gerilim hatları, güçlü mıknatıslar vb.) bulunması
pusulanın yanlış yönü göstermesine yol açar.