İslamiyet öncesi Türk şiiri genel özellikleri

Eski Türklerde şaman, kam, baksı, ozan, gibi dini liderler kopuz adını verdikleri çalgılarıyla ilk şiir örneklerini vermişlerdir. Bilinen ilk Türk şairleri: Çuçu, Arpın Çor Tigin, Kül Tarkan, Pratyaya Şiri gibi isimleridir. İslamiyet öncesi Türk şiirleri hece ölçüsüyle yazılmıştır.

İslamiyet öncesi Türk şiiri hece ölçüsüyle yazılmıştır. İslamiyet öncesi Türk şiirinde kafiye önemlidir. Kafiye her zaman sonda değildir. Bazen dize başında da kafiye yapılır. Genellikle yedili, sekizli, on birli hece ölçüsü kalıpları kullanılmıştır. Nazım birimi dörtlüktür. Şiirlerde doğa, aşk, kahramanlık, cesaret, at sevgisi, askerlik, ölüm en çok işlenen konulardır.

Bu dönemin şiirleri yaygın olarak anonim özellikler taşır. Bu şiirler Türklerin o çağdaki dünya görüşlerini, yaşantılarını, duygularını, düşüncelerini doğal bir dille anlatır. Bunlar arasında konu benzerliğinin yanı sıra biçimsel ortaklık da söz konusudur. Türk boyları içinde “şaman, kam, ozan, baksı" gibi adları olan insanlar, hekimlik ve büyücülüğün yanında aynı zamanda şairdir. Din törenlerinde müzik eşliğinde şiir söylerler. Bu döneme ait ilk şiirler koşuklarla sagulardır. Destan ve sav diğer sözlü türlerdir.

İslamiyet öncesi Türk şiiri genel özellikleri

• Anlatımı sözlüdür.
• Din törenlerinde (şölen, sığır, yuğ) doğmuş, din dışı törenlerde gelişmiştir.
• Edebi ürünler manzumdur. (şiir şeklindedir)
• Edebi ürünler anonimdir, bunlara milli özellikler hakimdir.
• Yalın bir dil kullanılmıştır, dil yabancı etkilerden uzaktır, Öztürkçedir.
• Şiirde "yarım uyak, hece ölçüsü, dörtlükler" kullanılmış.
• Şiir söyleyen kişilere “ozan, kam, baksı, şaman" denilir.
• Bu dönemde “sav, sagu, koşuk, destan" nazım şekilleri görülür.
• Genellikle aşk, tabiat, kahramanlık ve ölüm konuları işlenmiştir.
• Genellikle kopuz ya da saz eşliğinde söylenmektedir.
• Hece vezni kullanılmıştır.
• Nazım birimi genel olarak dörtlüktür.
• Yarım kafiye ve rediflere yer verilmiştir.
• Mısra başında da kafiye kullanılmıştır.
• Aliterasyonlara yer verilmiştir.
• Yazıya değil söze dayanır.
• Kaynağı dindir.
• Av eğlenceleri, tabiat güzellikleri, aşk işlenen temel konulardır.
• Genellikle sığır, şölen ve yuğ törenlerinde söylenmişlerdir.
• Daha çok destan parçaları vardır.
• Dil öz Türkçedir, yabancı kelimelere yer verilmez.
• Konu yerli ve millidir.
• Raks ile müzik bir aradadır.
• Ürünler destan, koşuk, sagu ve savdır.